واقعیت تلخ یا هشدار جدی؟

یک کارشناس حوزه مدیریت منابع آبی، با اشاره به وضعیت نگران‌کننده منابع آب پایتخت گفت: هشدارها درباره بحران کم‌آبی تهران سال‌هاست تکرار می‌شود، اما اکنون شدت خشکسالی و افزایش مصرف، نگرانی‌ها را از سطح هشدار به مرز بحران رسانده و اگر روند کنونی ادامه یابد و بارش‌ها جبران نشود، احتمال بروز شرایطی وجود دارد که حتی سناریوی تخلیه موقت تهران را از حالت فرضی خارج کند.

داریوش مختاری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به هشدارهای مکرر درباره وضعیت منابع آبی پایتخت گفت: از سال ۱۳۹۵ تاکنون بارها نسبت به شرایط خطرناک دشت تهران هشدار داده شده، اما در یک دهه اخیر، تأمین آب در تهران، مشهد و اصفهان دشوارتر و تقاضا برای مصرف بیشتر شده است.

وی با بیان اینکه در توازن میان عرضه و تقاضای آب شهری، کفه ترازو پیوسته به سمت تقاضا سنگینی می‌کند، افزود: پذیرش این واقعیت مستلزم آن است که امکان‌سنجی دقیقی از وقوع بحران و حتی سناریوی تخلیه احتمالی تهران صورت گیرد تا مشخص شود در صورت بروز چنین وضعیتی دقیقاً چه رخ خواهد داد.

به گفته مختاری، اگر در آذرماه بارشی اتفاق نیفتد ــ که احتمال آن هرچند کم است اما وجود دارد ــ آهنگ تخلیه تهران ممکن است برای مدتی کوتاه تا وقوع نخستین بارش‌ها آغاز شود؛ کابوسی موقت حدود ۲۰ روز تا یک ماه. وی تصریح کرد: در چنین شرایطی، تنها ورود آب انتقالی از سد طالقان می‌تواند به‌صورت اضطراری، بحران را موقتاً مهار کند و از گسترش تبعات اجتماعی و اقتصادی آن جلوگیری کند.

وی ادامه داد: در سناریوی خوش‌بینانه، اگر بارش‌ها در روزهای پایانی آبان یا اوایل آذر آغاز شود و در زمستان تداوم یابد، بخشی از کمبود ذخایر سدها جبران و نگرانی‌ها تا حدودی برطرف خواهد شد؛ اما اگر حجم بارش‌ها همچنان پایین‌تر از میانگین بلندمدت ۱۰ تا ۵۰ ساله باشد، بحران کم‌آبی تهران در سال آینده زودتر و از مهرماه ۱۴۰۵ آغاز می‌شود.

مختاری با تأکید بر اینکه در این میان، توقف بارگذاری‌های جدید و کنترل توسعه بی‌رویه در اطراف تهران ضروری است، گفت: تاکنون از تجربه‌ها درس نگرفته‌ایم و همین غفلت موجب شده است که پایتخت در مرز بین باور و ناباوری اجتماعی نسبت به خطر کم‌آبی و تخلیه احتمالی قرار گیرد.

وی با بیان اینکه توسعه، ترکیبی از آموخته‌ها و عبرت گرفتن از موقعیت‌های دشوار است، افزود: شهروندانی که برای ده‌ها واحد مسکونی اضافی انشعاب درخواست می‌کنند، شهرک‌سازانی که هزینه بهره‌برداری بی‌رویه از منابع دشت تهران را نمی‌پردازند، و مدیرانی که مجوزهای ساخت‌وساز بی‌ضابطه صادر می‌کنند، همگی در شکل‌گیری این وضعیت سهم دارند.

مختاری با اشاره به لزوم برخورد قاطع با بارگذاری‌های غیرمجاز گفت: اکنون زمان قطع دائم انشعاب آب واحدهایی است که در سال‌های اخیر بارگذاری اضافی داشته‌اند و باید صدور هرگونه مجوز ساخت‌وساز جدید در تهران متوقف شود.

وی تأکید کرد: صنایع ناکارآمد نیز باید به تدریج جمع‌آوری و صنایع فناورانه، دانش‌بنیان و اشتغال‌زا جایگزین آن‌ها شود تا مصرف آب بهینه‌تر و پایدارتر شود.

مختاری هشدار داد: اگر چنین اصلاحاتی انجام نشود، حتی با اجرای پروژه‌های گران‌قیمت و پرریسک انتقال و شیرین‌سازی آب دریا، بازهم حجم آب‌های جدید با موج تازه‌ای از ساخت‌وساز و بارگذاری‌های جدید خنثی خواهد شد و پایتخت در نهایت به بن‌بست کم‌آبی و تخلیه ناخواسته خواهد رسید.

*