ادای دین به کودکان سندرم دان

امیر مشهدی‌عباس، نویسنده و کارگردان نمایش «اُطربمو» که این روزها در تالار حافظ روی صحنه است، درباره دغدغه‌های نگارش و روند تولید این اثر نمایشی توضیح داد و این نمایش را ادای دینی به کودکان سندروم دان دانست.

به گزارش ایسنا، «اُطربمو» روایت دو نوازنده دوره‌گرد است که با خوانندگی و نوازندگی قطعاتی از موسیقی ایرانی روزگار می‌گذرانند و امرار معاش می‌کنند تا این‌که با بروز مشکلی دیگر نمی‌توانند مثل گذشته اجرای خیابانی داشته باشند.

مشهدی‌عباس با اشاره به دلایل و دغدغه‌ای که برای نگارش و پرداختن به موضوع این اثر نمایشی داشته است، گفت: در دهه ۹۰ برای مدتی با بچه‌های فراگیر چون سندروم دان، اختلالات حرکتی و ...کار می‌کردم و همیشه دوست داشتم ادای دینی به این عزیزان داشته باشم‌ چون همیشه براین باور بوده‌ام که آن‌ها اگر در یک بخش‌هایی توانایی ندارند، در عوض در زمینه‌هایی دیگر دارای توانمندی‌‎‌های ارزشمندی هستند. براین اساس ایده نگارش متنی برای دو شخصیت دارای توانایی‌های خاص به ذهنم رسید.

او ادامه داد: زمانی رسم بود وقتی می‌خواستند بگویند کسی بیکار و بذله‌گویی است به او مطرب می‌گفتند و این واژه متاسفانه بار منفی به همراه داشت. در حالیکه مطربی شغل عجیب و البته عزیزی بوده و اگر مطرب‌ها نبودند، آن هم در زمانی که اصلا تلویزیون و رادیو و دیگر وسایل ارتباط جمعی نبود، دل مردم می‌پوسید.

مشهدی عباس افزود: مطربی از آنجا که حقوق خاصی نداشته، کار سختی به شمار می‌آمده و کمی شبیه به دوره‌گردی بوده است. برای همین هم من از حضور دو مطرب برای بیان آنچه در ذهن داشتم، بهره بردم. کسانی که اگر نبودند ما اکنون هنرهای دراماتیک و موسیقی را به این شکل نداشتیم. استادان درجه یک و بهترین بازیگران ما که آنها را آقای بازیگر، مایه افتخار و پیشکسوت این عرصه می‌خوانیم، همه افرادی هستند که از مطربی شروع کردند و اهمیت پرداختن به این حرفه آنقدر برای من زیاد بود که می‌خواستم ادای دینی به آن‌ها داشته باشم.

این هنرمند با اشاره به گروه سنی مخاطبان نمایش بیان کرد: ما برای این کار کارشناسی کردیم تا به شکلی خود را به مخاطب جوان و نوجوان نزدیک کرده و بتوانیم حرف‌های‌ ارزشمندی با او در میان بگذاریم.

کارگردان نمایش «اُطربمو» ادامه داد: دوست داشتم تا بتوانم نوجوانان و جوانان امروز را با فضای موسیقایی ایرانی آشنا کنم. همیشه درصدد بودم تا با بهره از فرهنگ ایرانی در هر بخشی حتی فضای نمایش‌های ایرانی کاری برای این نسل تولید کنم که بتواند دستگاه‌های موسیقی، گوشه‌های آوازی، زیباشناسی و اسامی‌ آن‌ها را به او منتقل کند. همچنین می‌خواستم درباره اهمیت خانواده و از اینکه حتی اگر این خانواده وجود خارجی نداشته باشند ته مانده میراث و یادوخاطره آنها چقدر می‌تواند نجات‌بخش باشد، بگویم.
مشهدی‌عباس با بیان اینکه «اُطربمو» را برای مخاطبانی که سن نوجوانی را می‌گذرانند و یا به تازگی از سن نوجوانی خارج شده و دغدغه‌های نوجوانی را دارند، تولید کرده‌ است، گفت: زمانی هست که شما قصد دارید، کار آموزشی تاثیرگذار انجام بدهید. قطعا در این شرایط برای آموزش مستقیمی که مدنظر هست، نباید به سراغ تئاتر بیایید. برای ارتباط با مخاطب نوجوان و جوان باید با آن‎ها به زبان خودشان صحبت کرد. شاید «اُطربمو» نمایش راحتی برای این گروه مخاطب باشد. حتی ممکن است شوخی‌هایی داشته باشد که کسی آن را نقد کند ولی به زبان نوجوان و جوان امروز است و ما باید با زبان این نسل با آنها ارتباط برقرارمی‌کردیم.

او ادامه داد: هر فردی به تماشای «اُطربمو» بنشیند، تقریبا با تمام دستگاه‌ها و گوشه‌های موسیقی ایرانی آشنا شده و یک بار آن‌ها را شنیده است. ما به ترانه‌سرا و شاعر سفارش دادیم تا روی ملودی‌ها اشعاری با موضوع نوجوان و جوان امروز بسراید. در واقع تمام این اشعار دغدغه مخاطب با زبان او بیان می‌شود.
این کارگردان با بیان اینکه کار نوجوان باید کمی ساختارشکن باشد، اظهار کرد: اثری که برای مخاطب نوجوان تولید می‌شود، باید تا حدودی پا فراتر از مرزها بگذارد، خط قرمزها رد کند و به فضا و دایره واژگان نوجوان و دغدغه‌های فکری و ذهنی‌اش نزدیک باشد. این ویژگی‌هایی است که در شخصیت نوجوان وجود دارد و در آثار مرتبط با او نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. خیلی از کارها به عنوان نوجوان تولید می‌شود اما متناسب با گروه سنی کودک است. به همین دلیل هم نوجوانان بیشتر به تماشای آثاری مختص به بزرگسالان می‌نشیند.

مشهدی عباس ابراز تاسف کرد: ما برای نوجوانان هیچ کاری نکردیم، تئاترهای نوجوان ما نمی‌فروشد چون برای آن‌ها تولید نشده است. آثاری که برای این گروه سنی تولید می‌شوند یا در فضای بزرگسال است یا آنقدر کودکانه که نمی‌توان با آن ارتباط گرفت. طرز فکر، نگاه و ایدئولوژی نوجوان امروز کمتر از یک جوان نیست ما با جوانی سروکار داریم که فقط از نظر سنی متفاوت است. او به واسطه سوشال مدیا با تمام دنیا ارتباط دارد و افرادی را می‌شناسد که ما حتی اسم‌شان را هم نشنیده‌ایم.

او افزود: کارگردانان برای تولید کار نوجوان ریسک نمی‌کنند. چراکه برای کار کودک نهایت چندین مدرسه و مهدکودک هماهنگ می‌شود اما برای کار نوجوان چنین فرصتی نیست و کار دشوارتر است. برای تولید کار نوجوان باید به سمت جذب مخاطبی رفت که نمی‌خواهد کار نوجوان ببیند، احساس می‌کند، بزرگ شده و هر اثری برای تماشا انتخاب نمی‌کند. در همین راستا «اُطربمو» براساس استاندارهای مدنظر نوجوان امروز بسته شده است و تاکنون نه تنها در جذب مخاطب نوجوان که حتی مخاطب کودک و بزرگسال نیز موفق عمل کرده است.
مشهدی‌عباس با اشاره به اینکه یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های گروه نمایشی «اُطربمو» بازگشت به سنت‌ها و احیای آن‌هاست، گفت: نوجوان و جوان امروز بر این باور است که با پیشرفت جامعه، سنت‌ها کارایی ندارد و نمی‌تواند خود را با جامعه تطبیق داده و به روز شود اما «اُطربمو» به او نشان می‌دهد که سنت‌ها نجات‌دهنده هستند و بدون آنها هویتی وجود ندارد.
او ادامه داد: نوجوان همواره دوست دارد کارهای مورد پسند خود را انجام بدهد بدون توجه به اینکه توانایی انجام آن‌ها را دارد یا نه؟ پایه اصلی کار این است که تو باید بر مبنای توانایی و پتاسنیل‌های خود برای آینده برنامه‌ریزی داشته باشی.
مشهدی‌عباس با تاکید بر اینکه ما برای نوجوانان‌مان هیچ کاری نکرده‌ایم، گفت: همیشه بر داشتن شخصیت‌های تاریخی، اسطوره‌ای و قهرمان ملی تاکید داریم اما هیچ کدام را به نوجوان امروز معرفی نکرده‌ایم. در مقابل در جای دیگر شخصیت‌های جذابی چون «اسپایدرمن»، «بت‌من» و .... آنقدر حرفه‌ای پرداخت و تولی می‌شود که نوجوانان ما با دیدن این شخصیت‌های فانتزی کیف می‌کند. ما گنجینه موسیقی، قهرمانان ملی و اسطوره‌های جذابی داریم که تلاشی برای معرفی آن‌ها به این نسل نکرده‌ایم. به همین دلیل هم تلاش کردم تا در این کار تمامی دستگاه‌ها و گوشه‌های مهم موسیقی را به مخاطب نوجوان معرفی کنم. تلاش کردم تا به او بگویم اگر امانت یا میراثی حتی به ظاهر بی‌ارزش از خانواده‌ برایش باقی مانده است، این میراث سرمایه زندگی اوست.

*