مقایسه ابراهیم قیصری با فردوسی

محمدجعفر یاحقی می‌گوید: عرفان حافظ معنا و مفهوم زندگی ابراهیم قیصری را متحول کرد. اغراق نیست اگر بگویم همان‌طور که فردوسی همه زندگی‌اش را برای شاهنامه گذاشت تا جایی که به نان شب محتاج شد، قیصری هم زندگی‌اش را برای حافظ گذاشت.

به گزارش ایسنا، ابراهیم قیصری، استاد دانشگاه، ادیب و حافظ‌پژوه در مراسمی کتابخانه شخصی خود را مشتمل بر ۱۰ هزار جلد کتاب نفیس در حوزه ادبیات، فرهنگ و تاریخ ایران و عرفان بویژه حافظ‌شناسی و تالیفات خود، به مردم شهرستان «جم» در استان بوشهر اهدا کرد. این کتابخانه به‌صورت موقت در طبقه دوم کتابخانه عمومی شهید فکری جم که سال گذشته به همت شهرداری و شورای این شهر در کمتر از یک سال ساخته شد، جانمایی شد تا پس از ساخت کتابخانه عمومی «حافظ» که کلنگ آن نیز روز اول آبان با حضور خود ابراهیم قیصری و خانواده‌اش از سوی شهرداری جم بر زمین نشست، پس از ساخت به کتابخانه اختصاصی این حافظ‌پژوه تبدیل شود.

ابراهیم قیصری زندگی‌اش را در راه حافظ گذاشته است

همراه با اهدای کتابخانه شخصی ابراهیم قیصری، در مراسم بزرگداشت این چهره فرهنگی، محمدجعفر یاحقی، استاد دانشگاه فردوسی و شاهنامه‌پژوه با تجلیل از اقدام قصیری در اهدای گنجینه مکتوب خود به اهالی جم که با سعی محمد ولی‌زاده و شهرداری و شورای این شهر برگزار شد، گفت: هزاران درود به ابراهیم قیصری، مردم جم و محمد ولی‌زاده که چنین حرکت فرهنگی را جان بخشیدند و بدان معنا دادند. آنچه امروز در این شهر دیدم، همه‌ بی‌مهری‌ها و بی‌توجهی‌هایی را که در این سال‌ها بر قیصری رفته بود، شست و برد.

او در ادامه با اشاره به آشنایی ۵۹ ساله خود با این حافظ‌پژوه جنوبی بیان کرد: من از زمان دانش‌آموزی با او آشنا شدم؛ درست همان زمان که ولع خواندن ادبیات را داشتم و دانشگاه ادبیات را مکانی مقدس می‌دانستم، در کتابخانه دانشگاه با دو چشم آشنا مواجه شدم که بعدها دوست و راهنمای من در فیش‌برداری و یافتن منابع اصیل ادبی شد. او کسی جز ابراهیم قیصری نیست.

یاحقی سپس به دوران شاگردی خودش و قیصری در محضر درس دکتر رجایی‌بخارایی اشاره کرد و گفت: ما نیز به‌مانند بسیاری از افراد دیگر با دیدن ذوق ادبی دکتر رجایی به ادبیات جذب شدیم. به جرات می‌گویم، امروز عظمتی که در رفتار قیصری مشاهده می‌شود، تحت تأثیر عرفان دکتر رجایی و اشعار حافظ و عرفان است که چنین شیفته حافظ شد و زندگی‌اش را برای شناخت و معرفی لسان‌الغیب گذاشت.

این استاد دانشگاه بر این باور است که دانشگاه فردوسی موجب شد که ابراهیم قیصری، دکتر قیصری شود. او گفت: عرفان حافظ معنا و مفهوم زندگی قیصری را متحول کرد. اغراق نیست اگر بگویم همان‌طور که فردوسی همه زندگی‌اش را برای شاهنامه گذاشت تا جایی که به نان شب محتاج شد، قیصری هم زندگی‌اش را برای حافظ گذاشت.

او در ادامه اظهار کرد: اگر امروز ابراهیم قیصری جزء پنج حافظ‌پژوه برجسته ایران است، به دلیل این است که همچنان روحش با حافظ و عرفان مانوس است و به کارش عشق و علاقه دارد.

یاحقی سپس به اجحاف و بی‌مهری‌ای که بر این استاد در دانشگاه اهواز رفت، اشاره و تصریح کرد: این بی‌توجهی‌ها به‌شدت روح استاد را رنجاند اما امروز مردم و مسئولان شهر جم با استقبالی که از او کردند، همه این خستگی‌های روحی را از خاطر و وجود ابراهیم قیصری زدودند. بحق مردم جم امروز سنگ‌تمام گذاشتند.

عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه به نام «جم» اشاره کرد و گفت: با وجود مطالعات متعددی که در حوزه جغرافیای ادبی داشتم، اما متأسفانه تا پیش از این با نام این شهر بیگانه بودم و خیلی خرسندم که آیین بزرگداشت ابراهیم قیصری نه‌تنها باعث شد که با این نام، بلکه با این شهر و مردم ادب‌شناسش آشنا شوم و حضورم در این شهر موجب شد که ناخواسته ذهنم به جمشید و جام‌جم هدایت شود.

او سپس خطاب به اهالی جم گفت: کتابخانه دکتر ابراهیم قیصری، گنجینه‌ای گرانبها و غنیمتی برای مردم جم است؛ بی‌شک قیصری با این کار سترگ تا قرن‌ها در این شهر امتداد می‌یابد. بدانید که همه خاطرات و وجود قیصری در این کتابخانه ساری و جاری است، پس قدر آن را بدانید.

زبان فارسی صورت هویت ملی ماست

اصغر دادبه، استاد دانشگاه و مدیر گروه ادبیات دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی که دیگر سخنران آیین نکوداشت ابراهیم قیصری بود، گفت: ابراهیم قیصری‌ها عمر در راهی گذاشتند که اگر آن راه بسته شود و نتیجه ندهد، ما نیستیم. ولی‌نعمت همه ما در این راه فردوسی است که در مسلمانی و تشیع هم بیش از هر مدعی، مسلمان و شیعه است و خسارت ایستادگی‌اش در این مسیر را هم داد.

او با بیان اینکه دو ادیب گفته‌اند که حافظ، فردوسی دیگری است و دیوان حافظ، شاهنامه دیگری است که گفته‌ای بسیار صحیح است؛ یکی اسلامی‌ندوشن است و دیگری علامه قزوینی، افزود: با وجود اینکه نوگرایان و کهنه‌گرایان علیه غزل بسیار حرف زده‌اند، اما غزل استوار ایستاده است؛ چراکه غزل محصول عاطفه و عشق انسان است؛ از همین رو همیشه دلپذیر است.

دادبه سپس با اشاره به نقشی که حافظ و سعدی در جامعیت زبان فارسی ایفا کرده‌اند، تصریح کرد: ادبیات بدون فلسفه جامعیت پیدا نمی‌کند و اگر امروز ادبیات ایران زنده است، به‌دلیل این است که جامعیت خود را از دست نداد و از قرن پنجم به درون همه دانش‌ها راه یافت. این در حالی است که غرب با جداکردن فلسفه از علم و سایر رشته‌ها جامعیتش را از دست داد و هم‌اینک در حال بازتعریف فلسفه‌ای غیر از فلسفه واقعی برای بخش‌ها و رشته‌های دیگر است تا جامعیت از دست‌رفته را بازیابی کند.

این حافظ‌شناس تأکید کرد: من برای هویت ملی فرمولی طراحی کردم. به عقیده من، هویت ملی به‌مثابه ماده‌ای است مبهم به‌مانند همه ماده‌های دیگر که به‌صورت نیاز دارد تا معنا پیدا کند و زبان فارسی صورت این ماده است. بی‌شک ما با زبان فارسی می‌توانیم از هویت ملی خودمان دفاع کنیم.

دادبه‌ با بیان اینکه «متأسفانه امروز زبان فارسی از سوی جریان‌هایی هم در داخل و هم در خارج کشور در تهدید جدی قرار دارد که البته من با نگارش مقاله‌ای تلاش کرده‌ام تا پاسخی کوبنده به روشنفکران غرب‌گرا و نویسندگان صهیونیسم بدهم» افزود: یک نویسنده صهیونیستی مدعی شده که اگر می‌خواهید ایران را نابود کنید، کاری کنید که کودکان ایرانی با شاهنامه فردوسی و آثار حافظ، سعدی، مولوی و… آشنا نشوند. با این کار به‌بهترین شکل می‌توان ایران را نابود کرد.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: حال اگر شما نمی‌خواهید که هویت ملی خود را از دست بدهید، پس کودکان خود را با شاهنامه، گلستان، دیوان حافظ و… آشنا کنید. روزی سه یا چهار دقیقه با بچه‌های خودتان گلستان، شاهنامه، حافظ، مثنوی معنوی بخوانید و با این کار صدای این نویسنده صهیونیست را ببُرّید. شما وقتی دیوان حافظ را می‌خوانید، ایران را در جزء‌جزء آن می‌بینید؛ پس تلاش کنید تا فرزندانتان با متون ادبی ایرانی خو بگیرند و هویت ملی خود را بازیابند.

قیصری: تا جان در بدن دارم، می‌گویم و می‌آموزم

در بخش بعدی این مراسم، ابراهیم قیصری با اشاره نقش و جایگاه حافظ در عرفان ایرانی گفت: حافظ در لباس عرفان خدمت بزرگی به ایران کرد که هیچ‌کس نمی‌تواند منکر آن شود. همه آنچه در این مراسم درباره من گفتند، تایید نمی‌کنم، مگر این گفته را که تا جان در بدن دارم، دوست دارم بگویم و بیاموزم، حتی اگر شنونده‌ای نداشته باشم!

او سپس درباره تصمیم خود توضیح داد: همه آنچه در طول سال‌ها در من خالی شده بود، در این دو روز اهالی جم با مهر و محبت و میزبانی پرشورشان در من پر و سرریز کردند. من و خانواده‌ام زبان‌مان قاصر از قدردانی است در برابر این همه مهمان‌نوازی. امید که این کتابخانه چراغ راهی برای مردمان و آیندگان این شهر در حوزه دانش و ادب و حافظ‌شناسی قرار گیرد.

در ادامه مراسم از کتاب محمد ولی‌زاده، روزنامه‌نگار و مدیر انتشارات «بامداد نو» درباره ابراهیم قیصری رونمایی شد که این اثر به گفته او، پس از جنگ ۱۲ روزه و در طول دو یا سه ماه به‌صورت فشرده در ۵۲۴ صفحه تنظیم و تدوین شده است. در این بخش از این اثر که «در سایه سرو سخن» نام دارد، با حضور ابراهیم قیصری، محمدجعفر یاحقی، افضل مقیمی، سعید حسام‌پور و جمعی از استادان ادبیات و مسئولان شهرستانی رونمایی شد.

محمد ولی‌زاده در خصوص این جشن‌نامه گفت: این اثر را خیلی دوست دارم، چون با عشق و به‌دور از شیوه‌هایی که در سال‌های اخیر در کتاب‌سازی باب شده و بر همان اساس کارهای سابقم نوشتم که آثاری درباره منوچهر آتشی، اکبر رادی، عباس کیارستمی، عزت‌الله انتظامی، همایون شهنواز و... پدید آورده بودم.

او ادامه داد: این جشن‌نامه در هشت فصل نوشته شده است که در هر فصل به مباحث مختلفی که درباره یا از ابراهیم قیصری است، پرداخته شده است.

به گفته ولی‌زاده ، فصل اول، گفت‌وگوی مفصل او با ابراهیم قیصری است که حاصل چهار نوبت مصاحبه چندساعته با این حافظ‌پژوه حول ۹ دهه زندگی و زمانه و آموزگاری او است؛ حافظ‌پژوهی که چنان شیفته حافظ است که نام فرزندانش را بر اساس همنشینی و انس و الفت با این شاعر برگزیده است؛ یعنی «حافظ»، «عرفان» و «لاله».

این روزنامه‌نگار و نویسنده یادآور شد: فصل دوم تا هشتم جشن‌نامه «در سایه سرو سخن» به‌ترتیب به استاد ابراهیم قیصری به روایت دیگران (شامل ۴۰ مقاله منتشرنشده)، چند نقد از ابراهیم قیصری بر چند کتاب، چند نقد بر چند کتاب ابراهیم قیصری، چند مقاله منتشرنشده از استاد ابراهیم قیصری، ۱۰ نامه از غلامحسین یوسفی به استاد ابراهیم قیصری، ۱۰ شعر منتشرنشده از استاد ابراهیم قیصری و استاد ابراهیم قیصری به روایت اسناد و تصاویر اختصاص یافته‌اند.

آیین بزرگداشت ابراهیم قیصری، استاد دانشگاه و حافظ‌پژوه اهل ماهشهر، با تجلیل از او از سوی دانشگاه فردوسی مشهد، شورا و شهرداری شهر جم و انجمن حافظ‌شناسی این شهر به پایان رسید. از دیگر بخش‌های این آیین می‌توان به خوانش دلنوشته فرزندان استاد قیصری از سوی دخترش (لاله قیصری)، سخنرانی مسعود تنگستانی (فرماندار جم) و علی پریشان (رئیس شورای شهر جم) اشاره کرد.

*