امید به درمان بیماری‌های نادر با ویرایش ژنتیکی

یک مطالعه جدید یک استراتژی ویرایش ژن را با استفاده از فناوری کریسپر-کَسCRISPR-Cas۹)۹) برای اصلاح نقایص سلول‌های ایمنی نشان می‌دهد که راه را به روی درمان بیماری‌های نادر باز می‌کند.
پژوهشگران مرکز پزشکی مولکولی ماکس دلبروک(Max Delbrück) یک کاربرد بالقوه نجات‌بخش از فناوری ویرایش ژن کریسپر-کس۹(CRISPR-Cas۹) را نشان می‌دهند.
به نقل از اس‌ای، این تیم به رهبری پروفسور کلاوس راجوسکی، با موفقیت نقایص ژنتیکی ارثی را در سلول‌های ایمنی تصحیح کرد و یک استراتژی درمانی جدید برای لنفوهیستوسیتوز هموفاگوسیتیک خانوادگی(FHL) که یک بیماری نادر و اغلب کشنده سیستم ایمنی است، ارائه کرد.
به گزارش ایسنا، بیماری FHL در درجه اول بر نوزادان و کودکان زیر ۱۸ ماه تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد یک واکنش ایمنی اغراق آمیز می‌شود که می‌تواند به عوارض شدید از جمله طوفان سیتوکین و التهاب بیش از حد منجر شود.
در حال حاضر، درمان‌ها شامل ترکیبی از شیمی‌درمانی، سرکوب سیستم ایمنی و پیوند مغز استخوان است، اما میزان مرگ و میر ناشی از ابتلا به آن همچنان بالاست. با این حال، این رویکرد جدید ویرایش ژن، نتایج امیدوارکننده‌ای را در موش‌ها و نوزادان بدحال نشان می‌دهد.
این مطالعه بر اصلاح جهش‌های ژنی که از عملکرد طبیعی سلول‌های T سیتوتوکسیک جلوگیری می‌کند، متمرکز بود. این سلول‌ها نقش مهمی در از بین بردن سلول‌های آلوده به ویروس یا تغییر یافته دارند. وقتی این سلول‌ها معیوب هستند، همانطور که در بیماران مبتلا به FHL دیده می‌شود، نمی‌توانند عفونت‌ها را کنترل کنند و باعث ایجاد آبشاری از اثرات مضر می‌شود.
پژوهشگران با استفاده از فناوری ویرایش ژنتیکی کریسپر-کس۹ سلول‌های T معیوب را در موش‌هایی که شرایطی مشابه عفونت ویروس اپشتین بار(EBV) داشتند، ترمیم کردند.
ژن تغییر یافته موسوم به پرفورین(perforin) بازسازی شد و به سلول‌های T سیتوتوکسیک ترمیم شده اجازه داد تا به طور طبیعی عمل کنند.
موش‌ها طی این فرآیند بهبودی قابل‌توجهی از FHL را نشان دادند که به اثربخشی بالقوه این تکنیک در درمان این بیماری اشاره دارد.
آزمایشات انسانی موفق
از نمونه خون دو نوزاد بیمار برای آزمایش این استراتژی در انسان استفاده شد. پژوهشگران با موفقیت ژن‌های معیوب را در سلول‌های بنیادی حافظه T که پیش‌ساز سلول‌های T سیتوتوکسیک فعال هستند، ترمیم کردند.
سلول‌های ترمیم‌شده پاسخ سلول T سیتوتوکسیک طبیعی را در آزمایش‌های کشت سلولی نشان دادند که کاربرد بالقوه این تکنیک را در موارد انسانی نشان داد.
اکنون با وجود این یافته‌های امیدوارکننده، پژوهشگران بر نیاز به تحقیقات بیشتر و آزمایش‌های بالینی وسیع‌تر تاکید می‌کنند.
دکتر کریستین کوکس از اعضای این پژوهش بر اهمیت تعیین مدت زمان اثر محافظتی و اینکه آیا درمان‌های مکرر ممکن است ضروری باشند، تأکید می‌کند. به گفته وی، ماهیت کم‌تهاجمی این روش که تنها به مقدار کمی خون نیاز دارد، امیدی برای پیشرفت در درمان FHL ایجاد می‌کند.
پروفسور کلاوس راجوسکی ابراز خوش‌بینی می‌کند و می‌گوید: ما بسیار امیدواریم که مکانیسم ما پیشرفتی در درمان FHL باشد، چه برای به دست آوردن زمان بیشتر برای پیوند مغز استخوان موفق یا به عنوان یک درمان.
مرکز ماکس دلبروک یک موسسه تحقیقاتی پیشرو در زمینه زیست پزشکی است که در خط مقدم این تحقیقات به شکل پیشگامانه عمل می‌کند.
این مطالعه در مجله Science Immunology منتشر شده است و یک گام مهم رو به جلو برای درمان‌های نوآورانه برای بیماری‌های نادر و تهدید کننده زندگی است.

*