زمین‌لرزه‌های مرگبارِ نپال از سال ۲۰۱۵

زمین‌لرزه‌ای که اواخر روز گذشته (جمعه) در نپال رخ داد، تاکنون در این کشور ده‌ها کشته و شمار زیادی زخمی برجای گذاشته و مقامات این کشور نیز نگران افزایش شمار تلفات این حادثه هستند.
به گزارش ایسنا، این کشور فقیر و کوهستانی که بین کشورهای آسیایی چین و هند قرار گرفته است، اغلب تحت تأثیر زمین لرزه‌ها قرار گرفته است که مرگبارترین آن در سال ۲۰۱۵ ثبت شده است. حدود ۹۰۰۰ نفر در پی وقوع دو زلزله کشته شدند.
در آن زمان کل شهرها، معابد چند صد ساله و سایر مکان‌های تاریخی این کشور به ویرانه تبدیل شد و بیش از یک میلیون خانه نیز تخریب شد که هزینه‌ای معادل شش میلیارد دلار داشته است.
«پوشپا کمال دهال»، نخست وزیر نپال پس از ابراز تاسف عمیق خود از خسارات جانی و فیزیکی ناشی از زلزله جمعه شب، امروز (شنبه) خود را به محل وقوع حادثه رساند.
همچنین در همسایگی نپال، «نارندرا مودی»، نخست وزیر هند گفت که از تلفات جانی ناشی از وقوع این حادثه «عمیقاً متأسف» است. او افزود: هند در همبستگی با مردم نپال می‌ایستد و آماده ارائه هر گونه کمک است.
ویدئوها و عکس‌های منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که مردم محلی در تاریکی در حال آواربرداری هستند تا بازماندگان را از میان خرابه‌های خانه‌ها و ساختمان‌های فروریخته بیرون بکشند.
نپال روی یک گسل بزرگ زمین‌شناسی قرار دارد که در آن صفحه تکتونیکی هند به صفحه اوراسیا می‌رود و هیمالیا را تشکیل می‌دهد و زمین‌لرزه در این وضعیت یک اتفاق عادی است.
در ادامه به نقل از رویترز، به جزئیات زمین لرزه های مرگبار نپال در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳ میلادی خواهیم پرداخت.

۳ نوامبر ۲۰۲۳
در پی وقوع زمین لرزه شدید جمعه ۳ نوامبر در «جاجارکوت» ده ها نفر کشته و زخمی شدند. خانه‌ها در این منطقه فروریخت و ساختمان‌ها تا «دهلی نو»، پایتخت هند نیز لرزیدند. مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان شدت این زمین لرزه را ۵.۷ ریشتر و مرکز زمین شناسی ایالات متحده آن را ۵.۶ ریشتر ارزیابی کرده است.
زمین‌لرزه‌های مرگبارِ نپال از سال ۲۰۱۵
۳ اکتبر ۲۰۲۳
دو زمین لرزه غرب نپال را لرزاند و ۱۷ نفر را مجروح کرد، به خانه ها آسیب رساند و باعث رانش زمینی شد که یک بزرگراه اصلی در این کشور را مسدود کرد. رانش زمین پس از زمین لرزه های ۶.۳ و ۵.۳ ریشتری در منطقه «باجهنگ» هم مرز با هند، راه منتهی به دشت های جنوبی را مسدود کرد.
۲۴ ژانویه ۲۰۲۳
در پی وقوع زمین لرزه ای به بزرگی ۵.۶ ریشتر، حداقل یک نفر جان خود را از دست داد و ده‌ها خانه در یک منطقه دورافتاده در نپال آسیب دید. لرزش ها تا دهلی نو نیز احساس شد.
۱۲ نوامبر ۲۰۲۲
زمین لرزه ای به بزرگی ۵.۴ ریشتر منجر به لرزش منازل مسکونی در این کشور و کشور هند شد.
۹ نوامبر ۲۰۲۲
زمین لرزه ای در غرب نپال باعث کشته شدن دست کم شش فرد روستایی شد که چهار تن از آنها کودک بودند. همچنین زمین لرزه خانه های گلی و آجری را در جوامع دورافتاده ساکن در دامنه های هیمالیا ویران کرد.
۱۶ سپتامبر ۲۰۲۰
زمین لرزه ای به بزرگی ۶ ریشتر نپال را لرزاند و لرزش های ناشی از این زمین لرزه در «کاتماندو»، پایتخت این کشور نیز احساس شد.
آوریل و مه ۲۰۱۵
بدترین زمین لرزه در تاریخ نپال در چهار دقیقه تا ظهر روز ۲۵ آوریل ۲۰۱۵ رخ داد. شدت آن ۷.۸ ریشتر بود و ۱۷ روز پس از آن نیز زلزله دومی رخ داد و در مجموع ۹۰۰۰ نفر کشته شدند.
مرگبارترین زلزله که قبل از آوریل و مه ۲۰۱۵ این کشور را در سال ۱۹۳۴ میلادی لرزاند، حداقل ۸۵۱۹ نفر را در نپال و همچنین هزاران نفر دیگر را نیز در هند کشت.
زمین لرزه ها، نتیجه حرکات طبیعی صفحات تکتونیکی در خارجی ترین لایه سیاره زمین هستند. سازمان زمین شناسی ایالات متحده (USGS) تخمین می زند که حدود ۵۰۰ هزار زمین لرزه در هر سال رخ می دهد. بسیاری از آن‌ها در اعماق پوسته زمین اتفاق می‌افتند و بدون استفاده از لرزه‌نگار، شناسایی نمی‌شوند.
زلزله شناسان تخمین می زنند که تنها حدود ۲۰ درصد از زمین لرزه های جهان توسط انسان احساس می شود و هر سال حدود ۱۰۰ زمین لرزه باعث ایجاد خسارات می شود.
منطقه اطراف اقیانوس آرام از نیوزیلند تا آمریکای جنوبی کانون زمین لرزه در جهان است و به عنوان «حلقه آتش» شناخته می شود. سازمان زمین شناسی آمریکا تخمین می زند که ۹۰ درصد زمین لرزه ها در این منطقه رخ می دهد. کارشناسان می گویند فراوانی آتشفشان ها و حرکت مداوم صفحات تکتونیکی در این فعالیت نقش دارد.
«چارلز فرانسیس ریشتر» مقیاس اولیه زلزله را در سال ۱۹۳۵ میلادی تعیین کرد. با گذشت زمان، فناوری پیشرفت کرده و امروزه محققان از مقیاس بزرگی گشتاوری برای تعیین بزرگی این رویداد استفاده می کنند.
زمین‌لرزه‌هایی با بزرگی کمتر از دو ریشتر را نمی‌توان احساس کرد اما رایج‌ترین آنها هستند. خسارت زلزله نیز تا زمانی که به بزرگی چهار ریشتر یا بیشتر نرسد، اتفاق نمی افتد.
سازمان زمین شناسی ایالات متحده می گوید: بزرگترین زمین لرزه ای که از زمان ثبت این حادثه طبیعی تاکنون گزارش شده در شیلی در ۲۲ مه سال ۱۹۶۰ میلادی رخ داده است. بزرگی این زلزله ۹.۵ ریشتر بوده است. تخمین زده می شود که این حادثه بیش از ۳۰۰۰ کشته برجا گذاشته و ۵۵۰ میلیون دلار خسارت وارد کرده است.
همچنین بزرگترین زمین لرزه ای که تاکنون در ایالات متحده گزارش شده به بزرگی ۹.۲ ریشتر بوده که در آلاسکا رخ داده است. این زمین لرزه در تاریخ ۲۸ مارس سال ۱۹۶۴ میلادی رخ داد و تخمین زده می شود که ۱۳۱ کشته برجا گذاشت و ۴۰۰ میلیون دلار خسارت وارد کرده است.
زمین لرزه های بزرگ می توانند طول یک روز را برای کل سیاره کوتاه کنند. ناسا می گوید که زمین لرزه های بزرگ می توانند محور زمین را تغییر داده و در نتیجه طول روز را تغییر دهند. تغییر طول روز با چشم غیرمسلح قابل توجه نیست و در میکروثانیه (یک میلیونم ثانیه) اندازه گیری می شود.
دانشمندان بر این باورند که زلزله ۹.۱ ریشتری سوماترا در سال ۲۰۰۴ طول روز را ۶.۸ میکروثانیه کوتاه کرد.
هرچه زلزله بزرگتر باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که زمین برای مدت طولانی تری تکان بخورد. از آنجایی که بیشتر زلزله ها ضعیف هستند، لرزش فقط چند ثانیه طول می کشد. با این حال در «مِگازلزله» های نادر، ممکن است لرزش چند دقیقه طول بکشد.
همچنین پس لرزه ها می توانند ماه ها یا حتی سال ها پس از زلزله اصلی ادامه داشته باشند. به طور کلی، هرچه زلزله اصلی شدیدتر باشد، پس لرزه های بیشتری نیز وجود خواهد داشت.
هیچ کس حتی بهترین دانشمندان نمی توانند زلزله را پیش بینی کنند. کارشناسان می گویند این امر به این دلیل است که مکانیسم هایی که باعث ایجاد لرزش می شوند در زیر زمین و به صورت حرکت آهسته اتفاق می افتند.
با این حال به گفته کارشناسان، سیستم های هشدار اولیه زلزله در سال های اخیر در فرایند هشدار دادن به مردم قبل از وقوع زمین لرزه، پیشرفت کرده اند. این هشدارهای زلزله به مردم چند ثانیه فرصت می دهد تا آماده شوند.
در همین حال، زمین‌لرزه‌ای که در تاریخ شش فوریه سال جاری میلادی (۲۰۲۳) در ترکیه و سوریه رخ داد، یکی از شدیدترین و مرگبارترین زمین لرزه‌های یک قرن اخیر در این منطقه بوده است. این زمین‌لرزه که بزرگی آن در جنوب شرقی ترکیه ۷.۸ ریشتر و در شمال سوریه ۷.۷ ریشتر بود، جان هزاران نفر را گرفته و خسارات مالی زیادی بر جای گذاشته است.
معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه نیز در این باره گفت که زلزله‌ای که ترکیه و سوریه را لرزاند، بدترین رویداد منطقه در ۱۰۰ سال گذشته به شمار می‌رود.
همچنین مدیرکل امور زلزله و کاهش خطر اداره مدیریت بلایای طبیعی ترکیه اعلام کرد که انرژی آزاد شده توسط زلزله ۷.۸ ریشتری معادل انرژی ۵۰۰ بمب اتمی است.

*