قارچ تریکودرما جایگزین سموم و کودهای شیمیایی

رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی گفت: با عرضه فرمولاسیون‌های جدید و تجاری سازی زیست مهارگرهای گیاهی ابداعی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی مزارع سبزتر می‌شوند.
دکتر غلامرضا صالحی جوزانی در گفت و گو با ایسنا گفت:‌ تلاش‌های ۱۵ ساله در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در راستای دستیابی به عوامل مهارگر زیستی بیمارگرهای گیاهی و محرک رشدی با منشاء قارچ تریکودرما، به کسب دانش فنی و فروش آن به بخش خصوصی منجر شد و در حال حاضر در بیش از ۲۰ هزار هکتار مزارع و باغات استفاده می‌شود.
صالحی جوزانی افزود: با تجاری سازی و عرضه فرمولاسیون‌های ابداعی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در زمینه فراورده‌های زیستی محرک رشد گیاه و مهارگر عوامل بیماری‌های گیاهی مبتنی بر سویه‌های بومی قارچ تریکودرما، ضمن جلوگیری از خسارات سنگین ناشی از عوامل بیمارگر گیاهی به مزارع کشاورزی، از ورود مقادیر انبوهی از بقایای خطرناک سموم و کودهای شیمیایی به محیط زیست جلوگیری می‌شود.
وی اظهار کرد: برای کنترل عوامل بیمارگر گیاهی که خسارتی حدود ۳۵ تا ۵۰ درصد به تولید کنندگان وارد می کنند، سالانه حدود ۲۵ هزار تن انواع سموم شیمیایی آفتکش و سه میلیون تن کود شیمیایی در مزارع، گلخانه‌ها و باغ‌های کشور مصرف می‌شود. با توجه به عوارض و مشکلات مصرف زیاد سموم و کودهای شیمیایی، دانشمندان در تلاش هستند، روش‌های کنترل بیولوژیک را جایگزین بخشی از مصرف نهاده‌های شیمیایی کنند.
دکتر صالحی جوزانی ادامه داد: روش‌های کنترل بیولوژیک ضمن اینکه سالم‌تر و ایمن‌تر از روش‌های شیمیایی است از دوام بیشتری برخوردار بوده و تاثیر بسیار کمی بر تعادل اکولوژیکی محیط دارند.
وی با اشاره به بازار بزرگ و رو به گسترش عوامل کنترل زیستی و محرک‌های زیستی اظهار کرد: قارچ تریکودرما از جمله موفق ترین عوامل کنترل زیستی بیماری‌های گیاهی است. قارچ تریکودرما با داشتن خاصیت ضد قارچی شدید علیه بسیاری از قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی از جمله فوزاریوم‌ها، رایزوکت‌ونیا، فایتوفترا، آلترناریا و پیتیوم، حدود ۶۰ درصد از بازار جهانی محصولات تجاری قارچی کنترل زیستی را به خود اختصاص داده است. این قارچ با ترشح آنتی بیوتیک‌ها، آنزیم‌ها و همچنین پارازیتیسم باعث متلاشی شدن هیف‌ها و اختلالات فیزیولوژیکی در قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی می‌شود.
دکتر صالحی جوزانی تصریح کرد: این قارچ به سهولت روی پس مانده‌های گیاهی قابل دسترس و ارزان تکثیر شده و پس از وارد شدن در خاک به خوبی در خاک استقرار پیدا می‌کند. مناسب بودن برای تولید صنعتی، سازگاری با صنعت تخمیر و امکان کاربرد در کنترل تلفیقی از دیگر برتری‌های این قارچ نسبت به سایر آنتاگونیست‌ها است.
وی در خصوص روند دستیابی محققان پژوهشگاه به عوامل بیوکنترلی و محرک رشدی با منشاء قارچ تریکودرما گفت: نخستین گام برای ایجاد تولیدات موفق بر پایه میکروارگانیسم‌ها یافتن و خالص سازی میکروارگانیسم بومی متناسب با شرایط اکولوژیکی آن منطقه است، زیرا میکرو ارگانیسم‌های بومی قدرت سازگاری بهتر و بیشتری به منطقه و نیچ طبیعی خود دارند؛ لذا برای دستیابی به فراورده زیستی محرک رشد مبتنی بر تریکودرمای مناسب بومی ، حدود ۶۰۰ جدایه قارچ تریکودرما از مناطق مختلف ایران جمع آوری، خالص سازی و شناسایی شد.
وی افزود: در ادامه جهت بررسی اثرات ضد میکروبی جدایه‌های تریکودرما بر بیمارگرهای مهم گیاهی، تقابل بین جدایه‌های تریکودرما و تعدادی از بیمارگرهای مهم گیاهی انجام شد. تست‌های گلخانه‌ای و مزرعه‌ای فرمولاسیون به دست آمده حاکی از کارایی ۸۰ تا ۱۰۰ درصدی آن علیه عوامل بیمارگر گیاهی بود. علاوه بر آن با مصرف این محصول عملکرد در سطح گلخانه و مزرعه ۲۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافت که نشان از اثربخشی آن در کاهش میزان کود شیمیایی مصرفی توسط کشاورزان دارد.
به گفته رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی از جمله دستاوردها و مزایای تولید محرک رشد مبتنی بر تریکودرما، کاهش میزان مصرف سموم و کودهای شیمیایی، توان محرک رشدی و کنترل بیمارگرهای گیاهی به شکل توامان، امکان استفاده این فرمولاسیون در شرایط آب و هوایی و گیاهان مختلف، کنترل زیستی طیف وسیعی از بیماری‌های گیاهی، افزایش توان تحمل تنش خشکی، افزایش فاکتورهای رشدی گیاه و افزایش زنده مانی نهال‌های منتقل شده به عرصه، کاهش تولید پسابهای آلوده و کاهش تخریب محیط زیست و استفاده بهینه از ضایعات کشاورزی است.
گفتنی است این پروژه تحقیقاتی حاصل ۱۷ سال تلاش تیم تحقیقاتی بخش بیوتکنولوژی میکروبی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی است که با مسوولیت دکتر مژگان کوثری عضو هیات علمی این بخش تحقیقاتی به انجام رسیده است.

*