ملاقت «لئو» و ۳ ماهواره ایرانی به وقت ۱۶ و ۴۸

در ساعت ۱۶ و ۴۸ دقیقه امروز ۷ دی سایوز سه ماهواره ایرانی را به مدار لئو تزریق می‌کند.

به گزارش ایسنا، امروز یکشنبه ۷ دی ۱۴۰۴ (۲۸ دسامبر ۲۰۲۵)، جمهوری اسلامی ایران یکی از بزرگترین و مهمترین مأموریت‌های فضایی خود را رقم زد؛ همزمان سه ماهواره ایرانی از پایگاه فضایی وستوچنی در روسیه با استفاده از ماهواره‌بر روسی سایوز به فضا پرتاب می‌شوند.

این پرتاب در پایگاه فضایی وستوچنی در دورترین نقطه شرقی روسیه انجام خواهد شد؛ یکی از پیشرفته‌ترین سایت‌های پرتاب روسیه که برای مأموریت‌های متعدد جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ماهواره‌بر سایوز که یکی از قابل‌ اعتمادترین و شناخته‌ شده‌ترین راکت‌های جهان است، این بار برای انتقال چند ماهواره همزمان به مدار نزدیک زمین (LEO) به کار گرفته می‌شود.

طبق برنامه‌ریزی، این ماهواره‌ها در ارتفاع حدود ۵۰۰ کیلومتر از سطح زمین قرار می‌گیرند؛ مداری که برای سنجش از دور، تصویربرداری زمینی و داده‌های کاربردی مناسب است و در عین حال امکان ارتباط و انتقال داده‌های سریع با ایستگاه‌های زمینی را فراهم می‌کند.

ماهواره پایا یا طلوع ۳

پایا که با نام طلوع ۳ نیز شناخته می‌شود، یکی از اصلی‌ترین ماهواره‌های این مأموریت است، نوع مأموریت آن سنجش از دور و تصویربرداری زمین تعریف شده است.

این ماهواره برای جمع‌آوری داده‌های تصویری از سطح زمین طراحی شده است؛ کاربردهای آن شامل پایش کشاورزی، منابع آب، محیط‌ زیست، مدیریت بحران و نقشه‌برداری شهری است.

وضوح تصویر پایا حدود ۵ متر برای تصاویر سیاه‌وسفید و ۱۰ متر برای تصاویر رنگی است. با داده‌های این ماهواره می‌توان تحلیل‌های دقیق برای کشاورزی دقیق، مدیریت منابع آب و پایش تغییرات محیطی را انجام داد.

طلوع ۳ از سوی سازمان فضایی ایران با بهره‌گیری از توان متخصصان ایرانی‌ تولید شده است. این ماهواره قرار است ماموریت‌هایی چون تهیه داده‌های سنجش از دور با کیفیت بالا از ایران و سایر مناطق قابل مشاهده از مدار نزدیک زمین را انجام دهد.

ماهواره ظفر ۲

ماهواره ظفر ۲ نسخه جدیدتر ماهواره سنجشی «ظفر» است که نوع مأموریت آن سنجش از دور، تصویربرداری و تحلیل داده‌های محسوس تعریف شده است.

در نسخه دوم این ماهواره الگوریتم‌ها و سیستم‌های تصویربرداری و مخابراتی بهینه‌تر شده‌اند تا داده‌های با کیفیت و دقت بالاتری تولید شود.

این ماهواره قابلیت همکاری با مجموعه‌های داده‌ای زمین‌پایه و فضایی را دارد و می‌تواند برای نقشه‌برداری، نظارت بر کشاورزی و مدیریت منابع طبیعی استفاده شود.

این محموله جهت مطالعه تغییرات محیطی و پدیده‌های سطحی به کار گرفته می‌شود و با کمک شرکت‌های داده‌ محور می‌تواند به ارائه خدمات تصویری موردنیاز بخش‌های متعدد دولتی و خصوصی کمک کند.

این ماهواره در کنار پایا قرار دارد تا پوشش تصویربرداری گسترده‌تر و دقیق‌تری از سطح زمین فراهم آورد.

ماهواره کوثر

ماهواره کوثر در این مأموریت به همراه نسخه بهبودیافته خود حضور دارد و سنجش از دور، داده‌های سطحی و پشتیبانی اینترنت اشیاء از مأموریت‌های نسخه دوم کوثر است.

نسخه جدیدتر این ماهواره نسبت به نسخه‌های قبلی توانایی‌های بیشتری در جمع‌آوری داده‌های چندمنظوره دارد.به گفته سازندگان آن، این نسخه تلفیق دو مأموریت را دنبال می‌کند: سنجش از دور و پشتیبانی از شبکه‌های Internet of Things (IoT) که این امکان را فراهم می‌کند داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط حسگرهای متصل به ماهواره به‌صورت مستقیم به دستگاه‌های زمینی ارسال شوند.

خدمات ترکیبی داده‌ای، از جمله تحلیل وضعیت زمین، وضعیت پوشش گیاهی و کاربرد در اینترنت اشیاء برای مدیریت هوشمند منابع از مهمترین ویژگی کوثر است.

مراحل آماده‌سازی و پرتاب

قبل از پرتاب، تیم‌های فنی ایران و روسیه همکاری گسترده‌ای برای انجام آزمون‌های سازگاری الکتریکی و مکانیکی ماهواره‌ها با ماهواره‌بر انجام دادند. این تست‌ها شامل بررسی‌های عملکرد سامانه‌ها، باتری‌ها و ارسال سیگنال میان ماهواره و راکت بود.

همه ماهواره‌ها با موفقیت به ماهواره‌بر سایوز، متصل و در سکوی پرتاب در وستوچنی مستقر شدند.

همکاری فضایی ایران و روسیه

ایران و روسیه هر دو کشورهایی هستند که فضا را یک حوزه راهبردی می‌دانند؛ هم از نظر علمی و فناورانه و هم از نظر اقتصادی و امنیتی.

روسیه به‌عنوان یکی از قدرت‌های باسابقه فضایی جهان و ایران به‌عنوان کشوری در حال توسعه فناوری بومی فضایی، از دهه‌ها پیش به این نتیجه رسیدند که همکاری فضایی می‌تواند منافع دوطرفه ایجاد کند:

ایران به فناوری، تجربه پرتاب و زیرساخت دسترسی پیدا کند و روسیه نیز از همکاری علمی، اقتصادی و گسترش نفوذ فناوری خود بهره ببرد.

آغاز همکاری‌ها؛ دهه ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰

همکاری‌های آموزشی و فنی:

اولین همکاری‌های فضایی ایران و روسیه به دهه ۱۳۷۰ شمسی بازمی‌گردد؛ زمانی که ایران هنوز در ابتدای مسیر برنامه فضایی خود بود.

در این دوره تعدادی از دانشجویان و متخصصان ایرانی برای آموزش‌های فضایی، مخابرات ماهواره‌ای و مهندسی هوافضا به روسیه اعزام شدند، ایران از دانش فنی روسیه در حوزه ماهواره‌های مخابراتی و سنجشی استفاده کرد و تبادل علمی میان مراکز تحقیقاتی دو کشور آغاز شد.

این مرحله بیشتر پایه‌سازی علمی و انتقال تجربه بود، نه پرتاب عملی ماهواره.

پس از آن ایران به سمت ساخت و طراحی پرتابگرهای داخلی رفت و در این دوره ایران همزمان روی ماهواره‌برهای بومی مانند «سفیر» و «سیمرغ» کار کرد.

با پیچیده‌تر شدن مأموریت‌های فضایی ایران (ماهواره‌های سنگین‌تر و دقیق‌تر)، همکاری با روسیه اهمیت ییشتری پیدا کرد.

در این دوره مذاکرات رسمی میان سازمان فضایی ایران و روسکاسموس (سازمان فضایی روسیه) افزایش یافت و موضوعاتی مانند پرتاب ماهواره‌های سنجش، استفاده از پایگاه‌های پرتاب روسیه، تبادل داده‌های فضایی در دستور کار نهادهای فضایی کشور قرار گرفت.

ماهواره «خیام»؛ همکاری راهبردی جدید (۱۴۰۱)

ماهواره «خیام» نماد همکاری جدید و پیشرفته ایران و روسیه است. این ماهواره سنجش از دور با دقت بالا است که پرتاب آن توسط ماهواره‌بر روسی بود.

کاربرد آن در حوزه‌های کشاورزی، مدیریت منابع آب، پایش محیط‌ زیست، مدیریت بحران است.

خیام نشان داد همکاری ایران و روسیه وارد مرحله راهبردی و بلندمدت شده است و ایران به داده‌های تصویری دقیق‌تری دست یافت و سطح اعتماد فنی دو کشور افزایش پیدا کرد.

وستوچنی و پرتاب همزمان چند ماهواره در سال

ایران از پایگاه فضایی وستوچنی روسیه برای پرتاب ماهواره‌های خود استفاده کرده است:

• پرتاب همزمان چند ماهواره ایرانی با ماهواره‌بر سایوز انجام شده

• این نشان‌دهنده: هماهنگی فنی بال اعتماد متقابل، بلوغ برنامه فضایی ایران است.

در این مرحله، ایران ماهواره‌ها را خودش طراحی کرد و روسیه نقش پرتابگر و شریک عملیاتی را دارد.

*