اهمیت چوب‌های خشک جنگلی

یک پژوهشگر محیط‌ زیست با اشاره به مثال‌هایی از اقدامات زیست محیطی ایرانیان بر پایه سابقه تمدنی و تجربیات فرهنگی گفت: امروز درگیر جدالی در بخش منابع طبیعی هستیم که به چوب‌های خشک و افتاده مربوط است. آن‌ها می‌گویند باید این چوب‌ها را جمع کنیم و بخشی از دلیل آتش‌سوزی الیت نیز همین موضوع بوده است اما ۵۰۰ سال پیش مردمان می‌دانستند که باید قدر این چوب‌ها را بدانند.

به گزارش ایسنا، محمد درویش در جشنواره تجلیل از پژوهشگران و فناوران سازمان حفاظت محیط زیست که صبح امروز (اول دی‌ماه) در این سازمان برگزار شد، اظهار کرد: بر اساس آمارهای شرکت مدیریت منابع آب ایران ۱۵ آذرماه شدت خشکسالی در ایران به نسبت میانگین بلند مدت ۵۰ ساله ۸۴ درصد بود این درحالیست که همین عدد در ۲۹ آذرماه به ۴ درصد رسید.

وی با اشاره به یک باور مرتبط با شب یلدا که «تاریکی هیچ‌گاه پایدار نخواهد بود،» گفت: این آمار نشان می‌دهد که ایران طی دو هفته از یک خشکسالی شدید به ترسالی شگفت‌انگیز رسیده‌ است، هرچند استان تهران همچنان بدترین وضعیت را دارد، به‌طوری که اگرچه خشکسالی در این استان نیز حدود ۲۰ درصد کاهش یافته اما هنوز نسبت به میانگین بلندمدت ۵۰ ساله حدود ۷۷ درصد است.

درویش با بیان اینکه ما وارثان سرزمینی شگفت‌انگیزیم، افزود: این سرزمین همواره در بزنگاه‌ها امید به همراه آورده است.

لزوم رمزگشایی از ویژگی‌های امیدآفرین ایران؛ سرمشق‌هایی از هرمزگان، بافق و خراسان
وی با اشاره به داده‌های رسمی مربوط به وضعیت خشکسالی کشور گفت: در مدت اخیر بارش‌ در استان هرمزگان ۴۲۳ درصد بیشتر از میانگین ۵۷ ساله بوده است و این آمار سابقه‌ای ندارد. متاسفانه در بسیاری مناطق خساراتی به سکونتگاه‌ها وارد کرد اما روستای گزیر در دهستان بندر چارک بخش شیبکوه شهرستان بندر لنگه نه‌تنها آسیب ندیده است بلکه مردم جشن و پایکوبی کردند.

درویش اضافه کرد: این منطقه یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های ایران را داراست. شگفت‌انگیز است که سکونتگاهی با ۵۰۰۰ نفر، کتابخانه‌ای به وسعت ۳۵ هزار متر مربع دارد و چندهزار سال است که مردم این منطقه آموخته‌اند که چگونه سیلاب را مهار کنند تا به نغمت تبدیل نشود و نعمت باقی‌ بماند. آن‌ها جریان‌های سیلابی را هدایت می‌کنند تا آرام بگیرد و بعد آن را به اعماق ۶۳ متری زمین هدایت می‌کنند تا بعدها در کشتزارها و نخلستان‌ها به کار گرفته شود بنابراین این منطقه از دوره‌های خشکسالی نیز تاثیر نگرفته است.

وی افزود: وزارت علوم باید برنامه‌ای برای بازدید دانشجویان از مناطق پر امید ایران داشته باشد تا بتوانند این نتایج را به‌روزرسانی کنند.

این فعال محیط زیست با اشاره به نمونه‌هایی از سکونتگاه‌های تاریخی ایران تصریح کرد: روستای گزیر استثنا نیست بلکه روستای دیزباد بالا در خراسان رضوی نیز هرگز از سیل خسارت ندیده است. آن‌ها تکه‌های چوبی را در برکه و سدها می‌اندازند و معتقدند این تکه‌ها موجب می‌شود پروانه‌ها هنگام آب خوردن غرق نشوند. این‌ها مسئول زادآوری طبیعی و حفظ چرخه طبیعت هستند؛‌ آن چیزی که درغرب به آن Butterfly effect گفته می‌شود اما در ایران قدمتی چندین ساله دارد.

وی تاکید کرد: یکی از وظایف پژوهشگران رمزگشایی از ویژگی‌های امیدآفرین فرهنگ ایرانی است. فرزندان این سرزمین باید بدانند که وارث چه تمدن پیچیده‌ای هستند.

این پژوهشگر محیط زیست در ادامه به پروژه‌های موفق زیست‌محیطی اشاره کرد و گفت: همین حالا در بندرعباس یکی از امیدبخش‌ترین پروژه‌های زیست‌محیطی کشور در حال اجراست. کابوس ۳۰ ساله بندرعباس ورود ۱۰۰ هزار متر مکعب فاضلاب به خلیج فارس بود. حتی در هتل ۵ ستاره هرمز کسی اتاق اجاره نمی‌کرد اما در نهایت از یک سال گذشته توانستند مقادیر آلودگی را به میزان استاندارد کاهش دهند. امیدوارم این پروژه به‌طور کامل به سرانجام برسد، تا درمان زخم‌های دیرینه دیده شود. حل این مشکل می‌تواند در بسیاری مناطق کشور نیز کارگشا باشد. به عنوان مثال در مشهد که ۷۰۰۰ اراضی کشاورزی با فاضلاب بایر می‌شود.

درویش رویکردهای یک شهرداری در تامین مصالح ساختمانی گفت: شهرداری در «بافق» از چندین تن باطله معدنی و نخاله ساختمانی به عنوان زیرساخت طرح‌های عمرانی استفاده کرده این در حالیست که به بهانه تولید بتن ارزشمندترین منابع تولید آب شیرین یعنی کوهستان‌ها تراشیده و نابود می‌شوند. در اصفهان کوهستان کرکس به بهانه برداشت سنگ مرمر به اندازه روزی ۳۵۰ کامیون تاراج می‌شود.

وی افزود: این رویکردها می‌تواند خوراک پژوهشی ارزشمندی برای دانشگاه‌ها باشد و هم‌زمان امید را تقویت کند.

درویش با اشاره به مثالی از جایگاه محیط زیست در ادبیات گفت: وحشی بافقی ۵۰۰ سال قبل گفته بود « ما درخت افکن نه‌ایم آنها گروهی دیگرند/ با وجود سد تبر، یک شاخ بی بر نشکنیم» در حالی که امروز درگیر جدالی در بخش منابع طبیعی هستیم که به چوب‌های خشک و افتاده مربوط است. آن‌ها می‌گویند باید این چوب‌ها را جمع کنیم و بخشی از دلیل آتش‌سوزی الیت نیز همین موضوع بوده است اما ۵۰۰ سال پیش مردمان می‌دانستند که باید قدر این چوب‌ها را بدانند.

این پژوهشگر محیط‌ زیست در ادامه اظهار کرد: وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست این است که از این پروژه‌ها تقدیر کند. اگرچه می‌دانم که بودجه سازمان حفاظت محیط زیست یک سوم بودجه شهرداری کاشان است اما سازمان یکی از قدرتمندترین نهادهاست چون پشتوانه مردمی دارد و می‌تواند جریان‌سازی کند.

وی ادامه داد: سال آینده صدمین سال تولد اسکندر فیروز است. می‌خواهیم جشن صدمین سالگرد بنیانگذار سازمان حفاظت محیط زیست را برگزار کنیم؛ فردی که سال ۱۳۴۹ اولین کنوانسیون محیط زیستی جهان را به نام ایران ثبت کرد. اسکندر فیروز از جمله نمایندگان پنج کشوری بود که ۱۵ خرداد را به عنوان روز جهانی محیط زیست پیشنهاد داد و به تصویب رساند اما بیشتر ایرانیان نمی‌دانند که تصویب این روز به یک ایرانی باز می‌گردد. قدر سرمایه‌های ارزشمند خود را باید بدانیم و وظیفه پژوهش رمزگشایی از این موارد است تا نسل امروز برای آبادانی ایران خود بیشتر بجنگد.

این فعال محیط زیست با تأکید بر ظرفیت ایران در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر گفت: سال ۱۴۰۰ ایران ۳۵۰ مگاوات از طریق انرژی خورشیدی تامین کرده بود. در سال ۱۴۰۲ به سالی ۴۵۰ مگاوات رسیدیم و حالا تامین این انرژی به هفته‌ای ۲۵۰ مگاوات رسیده است. در یک ماه آخر دی ماه ۱۰۰۰ مگاوات به توان خورشیدی کشور اضافه شده است. بر همین اساس بین پنج کشور اول جهان در زمینه استحصال انرژی خورشیدی هستیم. زمانی که مردم این موضوع را می‌شنوند، تصور می‌کنند شوخیست بنابراین باید نقاط روشن و تابناک را روشن و تابناک‌تر کنیم.

درویش در پایان سخنان خود با اشاره به پیشینه تاریخی ایران در عرصه محیط‌ زیست گفت: در مجامع بین‌المللی باید از فرصت‌ها استفاده کنیم و نشان دهیم که شایسته سرزمینی هستیم که از دل آن وحشی بافقی‌ها بیدار شدند.

*