نظارت ترکیه بر آموزش نیروهای نظامی سوریه؛ نیازها و چالش‌ها

همزمان با شروع آموزش ارتش نوپای سوریه توسط ارتش ترکیه، سوالاتی در مورد نیازهای ارتش سوریه و چگونگی رفع آنها و همچنین مشکلات و موانعی که ممکن است بر سر راه باشد، مطرح می‌شود. این چالش‌ها شامل چالش‌های داخلی، مانند بودجه و چالش‌های خارجی، به ویژه رژیم صهیونیستی می‌شود که در کمین سوریه است و از زمان سقوط نظام سابق، صدها حمله نظامی را علیه بقایای ارتش سابق انجام داده و تقریباً تمام دارایی‌های هوایی، دریایی و موشکی آن را نابود کرده است.

به گزارش ایسنا، یک منبع در وزارت دفاع ترکیه گزارش داد که ترکیه طبق توافقی که ماه گذشته امضا شد، آموزش ارتش سوریه و ارائه مشاوره و پشتیبانی فنی به آن را آغاز کرده است. رویترز هم گزارش کرد ترکیه آموزش نظامی، سلاح و تجهیزات لجستیکی را در اختیار ارتش سوریه قرار خواهد داد.

در این خصوص، دریاسالار «زکی آکتورک»، سخنگوی وزارت دفاع ترکیه در کنفرانس مطبوعاتی هفتگی این وزارتخانه اعلام کرد که ترکیه بنا به درخواست دولت دمشق، در بازسازی نیروهای مسلح سوریه مشارکت خواهد کرد. او خاطرنشان کرد که پس از امضای یادداشت تفاهم برای آموزش و مشاوره مشترک در ۱۳ اوت، سرعت کار برای بازسازی نیروهای مسلح سوریه افزایش یافته است. به درخواست دولت سوریه، فعالیت‌های آموزشی، بازدیدها، مشاوره و پشتیبانی فنی برای افزایش قابلیت‌های دفاعی و امنیتی آن آغاز شده است.

به گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، این توافق شامل تبادل منظم پرسنل نظامی برای شرکت در دوره‌های آموزشی تخصصی با هدف افزایش آمادگی عملیاتی و افزایش قابلیت همکاری است. همچنین شامل آموزش مهارت‌های تخصصی، مانند برنامه‌های مبارزه با تروریسم، مین‌زدایی، دفاع سایبری، مهندسی نظامی، لجستیک و عملیات حفظ صلح، در کنار قابلیت‌های سازمانی و رهبری است.

نقش ترکیه در ارتش سوریه

در ژوئن گذشته، «یاشار گولر»، وزیر دفاع ترکیه اظهار داشت که کشورش به نیروهای مسلح سوریه آموزش و مشاوره ارائه می‌دهد و در تقویت دفاع آنها مشارکت می‌کند. وی اظهار داشت که ترکیه هیچ برنامه‌ای برای عقب‌نشینی یا جابجایی فوری نیروهای خود مستقر در آنجا ندارد.

تقریباً ۲۰ هزار سرباز ترکیه از دوران نظام سابق سوریه در شمال این کشور مستقر هستند. به گفته این وزیر ترکیه، نیروهای ترکیه عقب‌نشینی نخواهند کرد و وضعیت تا زمانی که صلح و ثبات در سوریه محقق نشود، تهدید تروریسم در منطقه به طور کامل از بین نرود و مرزهای مشترک کاملاً امن نشود، مورد ارزیابی مجدد قرار نخواهد گرفت.

«اوکتای یلماز»، تحلیلگر سیاسی ترکیه هم به العربی الجدید گفت که صحبت از برچیدن پایگاه‌های نظامی ترکیه در سوریه نادرست است و استدلال کرد که آنها می‌توانند تحت مدیریت مشترک بین ارتش‌های سوریه و ترکیه باشند.

وی افزود که این پایگاه‌ها می‌توانند پس از گسترش و تبدیل برخی از آنها به اردوگاه‌های آموزشی، میزبان واحدهای ارتش سوریه باشند که توسط مربیان ترکیه آموزش دیده‌اند.

یلماز همچنین خاطرنشان کرد که پایگاه‌های هوایی برای بازسازی نیروی هوایی سوریه نیز مورد نیاز هستند که عمق استراتژیک ترکیه را تقویت می‌کند و مهمتر از آن، در خدمت دولت جدید سوریه خواهد بود.

به گفته یک منبع در وزارت دفاع سوریه که به شرط ناشناس ماندن با العربی الجدید صحبت کرد، صدها نفر از پرسنل و افسران ارتش و امنیت سوریه در حال حاضر در ترکیه، در امور اداری و سازمانی و نیز در مورد دستگاه‌ها و تجهیزات مختلف در حال آموزش هستند. این منبع انتظار دارد که به ویژه با پیشرفت بیشتر همکاری نظامی و امنیتی بین دو طرف، تعداد آموزش‌دیدگان در دوره آینده افزایش یابد.

این منبع خاطرنشان کرد که هیئت‌های فنی ترکیه برای ارزیابی نیازهای میدانی ارتش سوریه از سوریه بازدید کرده‌اند و اینکه اداره جذب و بسیج وزارت دفاع سوریه حدود سه هفته پیش از افتتاح مراکز جذب و بسیج در سراسر استان‌ها برای کسانی که مایل به داوطلب شدن در ارتش هستند، خبر داد. هدف این است که تعداد داوطلبان در پنج سال آینده به حدود ۲۰۰ هزار سرباز افزایش یابد. قبل از سال ۲۰۱۱، ارتش سوریه بیش از ۲۵۰ هزار سرباز داشت، اما اکثر آنها سرباز وظیفه هستند.

در حال حاضر تخمین زده می‌شود که تقریباً ۱۰۰ هزار نظامی در ارتش جدید سوریه حضور داشته باشند که اکثر آنها اعضای گروه‌های مخالف سابق در کنار داوطلبان جدید و بخشی از جداشدگان از ارتش نظام سابق هستند که دولت جدید پس از سقوط نظام سابق انحلال آن را اعلام کرد. این آمار هنوز شامل نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) که شمال شرقی سوریه را کنترل می‌کنند و طبق گفته فرماندهی آن ۱۰۰ هزار نظامی دارد و همچنین گروه‌های استان جنوبی سویداء که شامل چند هزار نظامی هستند، نمی‌شود.

به گفته «عدی العبدالله»، مسؤول روابط رسانه‌ای وزارت دفاع سوریه، طرح بازسازی ارتش سوریه شامل لغو خدمت سربازی اجباری، جذب استعدادهای جوان و تقویت همکاری نظامی با کشورهای دوست است. با همکاری این کشورها، برنامه‌های درسی دانشکده‌های نظامی ارتش با تمرکز بر معرفی فناوری های مدرن و برنامه های آموزشی فشرده تعیین خواهد شد.

نیاز به ساختار سازمانی جدید

سرتیپ «عبدالله الاسعد»، تحلیلگر نظامی معتقد است که فرماندهی جدید ارتش باید ساختار سازمانی جدیدی برای ارتش ایجاد کند که با ساختار قبلی آن متفاوت باشد. این ساختار بر اساس قابلیت‌های تکنولوژیکی، شایستگی‌های ذهنی و آمادگی جسمانی است، نه صرفاً بر اساس تعداد، همانطور که در ارتش قبلی بود. الاسعد در مصاحبه‌ای با العربی الجدید افزود که تمرکز بر ارتقای سطح دانشکده‌های نظامی است که افسران و سربازان از آنها فارغ‌التحصیل می‌شوند تا کادر واقعاً با استعدادی را آموزش دهند که از ذهنیت خدمت اجباری که بهره‌وری و مشارکت فردی را محدود می‌کند، دور باشند.

وی خاطرنشان کرد که فرماندهی ارتش بر پمپاژ خون جدید به ارتش، از داوطلبان جوانی تکیه دارد که پذیرای فناوری مدرن هستند و از چارچوب ایدئولوژیک جناح‌ها یا شعارهای توخالی بسیار دور هستند.

«رشید حورانی»، پژوهشگر مرکز مطالعات «جسور» گفت: «از زمان سقوط نظام سابق، چندین بیانیه از سوی مقامات عالی‌رتبه در نهاد نظامی ترکیه صادر شده است که تمایل خود را برای آموزش و مسلح کردن ارتش ابراز کرده‌اند. این تحول با انتصاب یک وابسته نظامی ترکیه در سوریه بیشتر تقویت شد. اخیراً، روابط نظامی شاهد علاقه قابل توجهی بین دو طرف بوده است. یک هیئت نظامی سوری در نمایشگاه تسلیحات صنایع دفاعی ترکیه شرکت کرد و فرمانده نیروی هوایی و رئیس اداره آموزش از ترکیه بازدید کردند و در آنجا در مورد دستاوردهای ترکیه در این زمینه‌ها توضیحاتی دریافت کردند.»

حورانی در مصاحبه‌ای با العربی الجدید افزود که این بازدیدها نشان می‌دهد که ترکیه خدمات نظامی خود را برای ساخت ارتش سوریه در دو مسیر ارائه خواهد داد. اولین مسیر، آموزش است که مربوط به ظرفیت‌سازی و کادرهای انسانی آموزش دیده در استفاده از سلاح و ایجاد امکانات آموزشی لازم است. به همین دلیل، سرتیپ عبدالرحمن سرحان، مدیر اداره آموزش، از چندین آکادمی نظامی ترکیه، مانند موسسه مطالعات جنگ و آکادمی دفاع ملی، بازدید کرد و بدین ترتیب تخصص ترکیه را به پرسنل سوری منتقل نمود. این امر می‌تواند در ترکیه یا در مراکز آموزشی نظامی سوریه که تجهیز و بازسازی شده‌اند، انجام شود.

به گفته حورانی، مسیر دوم شامل تأمین سلاح‌هایی برای ارتش سوریه است که بازدارندگی، به ویژه پدافند هوایی و قدرت هوایی، را برای پایان دادن به تجاوز رژیم صهیونیستی فراهم می‌کند. همه اینها با هماهنگی ایالات متحده انجام می‌شود که می‌خواهد یک ساختار امنیتی پایدار در سوریه ببیند که مانع از تثبیت مجدد نفوذ ایران در این کشور شود. با این حال، مانع اصلی که در اینجا ظاهر می‌شود، دخالت مداوم رژیم صهیونیستی در امور داخلی سوریه و بمباران بی‌وقفه پایگاه‌ها و تأسیسات نظامی سوریه است که طبق گزارش‌ها شامل تجهیزات نظامی ترکیه در حمله اخیر رژیم به یک پایگاه هوایی در حمص در مرکز سوریه نیز بوده است. موضوعی که روز پنجشنبه توسط وزارت دفاع ترکیه تکذیب شد. به گفته یک منبع امنیتی صهیونیستی. حمله به شهر حمص انبارهای موشک و تجهیزات دفاع هوایی ساخت ترکیه در این شهر را هدف قرار داد.

تلاش‌ها برای ساخت ارتش سوریه

در این رابطه، «وائل علوان»، تحلیلگر سیاسی معتقد است که دولت سوریه با جذب متحدان منطقه‌ای و بین‌المللی، اعمال فشار بین‌المللی بر رژیم صهیونیستی و ارائه تضمین از سوی کشورهای ضامن، در تلاش است تا با تلاش‌های رژیم برای هدف قرار دادن تشکیلات نظامی مقابله کند.

او معتقد است که ترکیه واسطه مناسبی برای دستیابی به این فرمول است و در حال حاضر در حال ارائه آموزش و صلاحیت به ارتش سوریه برای غلبه بر وضعیت جناحی و محافظت از ارتش در برابر تجاوز رژیم صهیونیستی است.

علوان خاطرنشان کرد که ترکیه در صنعت نظامی، آموزش و سازماندهی پیشگام است و می‌تواند خدمات مهمی به ارتش جدید سوریه ارائه دهد.

اما با وجود گذشت چندین ماه از تلاش‌ها برای ادغام جناح‌ها در ارتش جدید سوریه، این روند هنوز با مشکلات متعددی، به ویژه در مورد ادغام جناح‌های نظامی در ارتش جدید سوریه روبه‌رو است. در همین رابطه، حدود چهار ماه پیش، «مرهف ابوقصره»، وزیر دفاع سوریه اعلام کرد که این وزارتخانه در حال تلاش برای انتقال ارتش «از یک دولت انقلابی به یک دولت نهادی» است و خاطرنشان کرد که تقریباً ۱۳۰ جناح نظامی وارد ساختار سازمانی این وزارتخانه شده‌اند.

سرتیپ «محمد منصور، رئیس اداره امور افسران در ماه اوت اعلام کرد که تعداد افسران فراری که به خدمت بازگشته‌اند یا برای این کار درخواست داده‌اند، از ۳۰۰۰ نفر فراتر رفته است. چندین داده نشان می‌دهد که ادغام جناح‌ها هنوز ناقص است و رفتار پرسنل و فرماندهان در ارتش جدید هنوز از ذهنیت یک نهاد نظامی حرفه‌ای فاصله دارد، چه از نظر ظاهر، زیرا پرسنل همیشه یونیفرم نمی‌پوشند و چه از نظر انضباط نظامی که ضعف آن به ویژه هنگام انجام عملیات نظامی مشهود است و پرسنل بسته به پیشینه و ارجاعات جناحی خود مرتکب تخلفات متعددی می‌شوند.

*