آیا هوش مصنوعی به درد حفظ محیط زیست می خورد؟

معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به اهمیت هوش مصنوعی در جهان امروز اظهار کرد: از هوش مصنوعی می‌توان برای حفاظت از آب، خاک، زیستگاه‌ها و محیط زیست استفاده کرد.
به گزارش ایسنا نورالله مرادی درباره ارتباط هوش مصنوعی و محیط زیست اظهار کرد: در حال حاضر هوش مصنوعی را می‌توان به عنوان بازیگر کلیدی تحول دیجیتال در بسیاری از صنایع در نظر گرفت. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که توسعه کاربردهای هوش مصنوعی باعث رشد اقتصادی دنیا در سال ۲۰۳۰ به بیش از ۱۵ تریلیون دلار خواهد شد.

وی افزود:سهم هر یک از کشورها با توجه به میزان توسعه‌یافتگی آن‌ها در این رشد متفاوت است، به‌طوری که برای کشورهای پیشرو همچون چین و آمریکا بین ۱۸ تا ۲۱ درصد و برای کشورهای با اقتصاد ضعیف بین ۴ تا ۸ درصد خواهد بود.

معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست درباره بودجه‌های تخصیص یافته در این زمینه نیز اظهار کرد: آمریکا، چین، انگلستان و کانادا سالیانه بیشترین سرمایه‌گذاری را در توسعه هوش مصنوعی کرده‌اند. کمیسیون اروپا نیز برای توسعه هوش مصنوعی طی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۷ بودجه بیش از ۲ میلیارد یورویی لحاظ کرده است که همه این موارد نشان‌دهنده رشد روزافزون و اهمیت بی‌بدیل هوش مصنوعی در دنیا است.

وی ادامه داد: امروزه هوش مصنوعی، زندگی بیشتر انسان‌ها را تحت تاثیر قرار داده است و در آینده‌ای نه چندان دور بسیاری از امور در کشورهای پیشرفته توسط سامانه‌های هوشمند خودکار و بدون دخالت انسان انجام می‌گیرند. مطالعات جدید نشان می‌دهد که هوش مصنوعی در حوزه محیط زیست نقش مهمی را ایفا می‌کند و در آینده بهره‌گیری از هوش مصنوعی می‌تواند به حفاظت از محیط زیست کمک زیادی کند. اینکه چگونه هوش مصنوعی می‌تواند برای حفاظت از محیط زیست کارآمدتر شود، تاکنون موضوع بسیاری از تحقیقات و توسعه‌های پیشرو بوده است.

معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بخش‌هایی از کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه محیط زیست شامل پیش‌بینی تغییرات آب و هوا، کنترل آلودگی هوا و آب، مدیریت پسماند، مدیریت آب، حفاظت از تنوع زیستی و کاهش تغییرات اقلیمی است. با توسعه روزافزون هوش مصنوعی، مدل‌ها و الگوریتم‌های پیشرفته‌تری برای تحلیل داده‌های محیطی و پیش‌بینی تغییرات زیستی فراهم می‌شود.

به گفته وی در حوزه آب و هوا، یکی از نقاط مهم در کاربرد هوش مصنوعی در محیط زیست، استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده توسط حسگرها و دستگاه‌های مختلف است. این داده‌ها از جمله اطلاعات محیطی مانند دما، فشار هوا، آلاینده‌ها، و نظایر آن می‌توانند تحت تجزیه و تحلیل‌های هوش مصنوعی قرار بگیرند و منجر به پیش‌بینی‌های دقیق‌تر همچون پیش‌بینی غلظت آلاینده‌های هوا، پیش‌بینی کیفیت هوا، طبقه‌بندی انواع باران، پیش‌بینی بارش در ایستگاه‌های مختلف، پیش‌بینی شدت باران و پیش‌بینی تغییرات آب و هوایی شوند که در نهایت تصمیم‌گیری‌های بهتر برای مدیریت محیط زیست را به همراه دارد.

مرادی ادامه داد: مواردی همچون طبقه‌بندی گونه‌های جانوری، طبقه‌بندی گیاهان، طبقه‌بندی پوشش زمین، پیش‌بینی تأثیر فعالیت‌های انسانی بر تغییر پوشش گیاهی، پیش‌بینی پوشش گیاهی پس از تغییر اقلیم، نمونه‌هایی از کاربرد هوش مصنوعی در بوم‌شناسی گیاهان و جانوران خواهد بود همچنین کاربرد هوش مصنوعی در مدیریت حیات‌ وحش می‌تواند به شناسایی الگوها و رفتارهای حیوانات کمک و ما را در جلوگیری از انقراض گونه‌ها و حفظ تنوع زیستی یاری کند. به عنوان مثال از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای شناسایی و ردگیری حرکت‌ها و مهاجرت‌های پرندگان یا حیوانات مهاجم در مناطق محیط زیستی استفاده می‌شود.

وی افزود: در مدیریت خاک، برای طبقه‌بندی مناسب بودن خاک، تخمین دمای خاک در اعماق مختلف، پیش‌بینی نوع خاک، پیش‌بینی شوری خاک،‌ استفاده از هوش مصنوعی در مدیریت پسماند، پیش‌بینی تولید زباله جامد شهری و بازیافت هوشمند زباله مواردی از کاربرد هوش مصنوعی در مدیریت پسماند است که می‌تواند کمک کند تا فرآیندهای بازیافت و دوراندازی پسماندها بهتر و منابع طبیعی حفظ شوند.

به گفته مرادی تشخیص زودهنگام آتش‌سوزی نیز یکی از نمونه‌های کاربرد هوش مصنوعی در حفاظت از اکوسیستم خواهد بود. در حوزه مدیریت آب، هوش مصنوعی نیز در پیش‌بینی میزان و کیفیت آب، مدیریت کانال‌ها و استفاده بهینه از منابع آبی کاربرد دارد. این ابزارها می‌توانند به دولت‌ها و سازمان‌های مربوطه کمک کنند تا سیاست‌های مؤثر و پایدار برای حفظ منابع آبی اتخاذ کنند. براساس تحلیل و ارزیابی صورت گرفته توسط پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، ۱۴ شرکت فعال ایرانی در زمینه کاربرد هوش مصنوعی در حوزه محیط زیست شناسایی شده‌اند که تمرکز آن‌ها عمدتاً روی توسعه محصولات مبتنی بر کاربردهای هوش مصنوعی در رابطه با آب و هوا و مدیریت آب و انرژی است.

وی ادامه داد: در این شرکت‌ها میزان استفاده از هوش مصنوعی اندک است، به عبارتی دیگر محصولاتی که تاکنون در شرکت‌های داخلی ارائه شده‌اند را می‌توان به عنوان برنامه‌های کاربردی ابتدایی در نظر گرفت که هنوز جای زیادی برای پیشرفت و استفاده از روش‌های هوش مصنوعی دارند. ظهور هوش مصنوعی می‌تواند راه را برای پیگیری اهداف توسعه‌ای و حفاظت از محیط زیست هموار کند. فناوری‌ها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای نظارت بر سطح آلودگی، کاهش مصرف انرژی و درک بهتر اثرات تغییرات اّب و هوایی در حال توسعه هستند.

معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: دولت‌ها در سراسر جهان، چه در سطح محلی و چه در سطح مرکزی در برنامه و استراتژی نقشه راه خود برای حفاظت از محیط زیست از هوش مصنوعی استقبال می‌کنند. استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی و اینترنت اشیا با هم می‌توانند به افزایش پایداری محیطی کمک کنند بنابراین لازم است در جهت آگاهی‌رسانی در خصوص زمینه‌هایی که هنوز در کشور ما جای بهره‌وری از هوش مصنوعی در حوزه محیط زیست وجود دارد و کمک به شناخت روند این جریان و آشنایی با روش‌های پرکاربرد در جهت تسریع پیشرفت در این حوزه گام‌های بلندی برداشت.

به گزارش روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، مرادی در پایان تصریح کرد: با توجه به پتانسیل بالای هوش مصنوعی، کشور ما نیز باید برنامه‌هایی را برای استفاده بهینه از این فناوری برای حفظ محیط زیست داشته باشد همچنین آموزش و آگاهی عمومی در خصوص کاربردهای هوش مصنوعی در محیط زیست نقش مهمی در پذیرش و استفاده از این تکنولوژی به منظور حفظ محیط زیست دارد. درک پتانسیل هوش مصنوعی به منظور اطلاع از پایداری محیط زیستی و چالش‌های اجتماعی، کلید پیشرفت در جهت دستیابی به هدف توسعه در رقابت تنگاتنگ با تغییرات محیطی خواهد بود.

*