بومی‌سازی زیرساخت‌های انرژی با هدف توانمندسازی سازندگان ایرانی

به گزارش صنعت نیوز، سال‌های گذشته تصور می‌شد که فقط خارجی‌ها می‌توانند توسعه زیرساخت‌های نفت و گاز را به‌عهده بگیرند؛ اما وزارت نفت دولت سیزدهم نشان داد که با تکیه‌ بر توان ایرانی، می‌توان افزون بر کنار زدن مدعیان غربی، گوی سبقت در عرصه‌های فرامرزی را هم ربود.
وزارت نفت دولت سیزدهم با چند چالش از جمله فروش نفت و توسعه زیرساخت‌ها به‌دلیل تحریم‌های ناعادلانه آغاز به کارکرد؛ فروشی که پس از خروج آمریکا از برجام و تحریم صنعت نفت ایران به حداقل رسیده بود و توسعه‌ای که باز به‌دلیل عدم دسترسی به پول نفت و ترس کشورهای تابع آمریکا در مشارکت‌ در ساخت پالایشگاه و تجهیزات صنعتی نفت کشور، رخ نمی‌داد.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، توجه به رونق و توسعه اقتصادی در صنعت نفت بدون گره‌ زدن آن به مذاکرات برجام کلید خورد؛ ظرفیت تولید که به‌دلیل کاهش دستوری پایین آمده بود بازیابی شد و به مقدار پیش از تحریم‌ها رسید و صادرات نفت نیز افزایشی شد تا آنجا که بر اساس اعلام مؤسسه کِپلر، صادرات نفت ایران به بالاترین مقدار در پنج سال گذشته رسیده است. این آمار نشان می‌دهد صادرات نفت ایران به روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه رسیده که بالاترین رقم صادرات پس از تحریم‌های آمریکا با خروج از برجام علیه ایران است.
مهندسی معکوس و ساخت داخل تجهیزات نفت و گاز، بومی‌سازی قطعات و زیرساخت‌های صنعت نفت دیگر وعده‌ای بود که وزارت نفت دولت سیزدهم با توجه‌ به افزایش قیمت دلار و بدقولی و خروج مدعیان غربی از پروژه‌های نفتی، در اولویت قرار داد تا علاوه بر اینکه موجبات خودکفایی این صنعت را تا حد چشمگیری فراهم آورد، توسعه طرح‌های پالایشی فراسرزمینی را رقم بزند.
استفاده ۱۰۰ درصدی از توان متخصصان داخلی در احیای پارس جنوبی
شاهد مدعا طرح توسعه فاز ۱۴ پارس جنوبی از جمله طرح‌های ۳۵ ماهه بود که توسعه آن از سال ۸۹ آغاز شد، اما پس از مدت کوتاهی از آغاز فعالیت، به‌دلیل محدودیت منابع مالی و توان پیمانکاران طرح‌ها اولویت‌بندی شد. در واقع در بلوک مخزنی پارس جنوبی، فاز ۱۴ نزدیک‌ترین فاز در دریا به ساحل ایران است؛ بنابراین اولویت‌بندی با توجه‌ به فازهای مرزی انجام شد.
در سال‌های ۹۷ و ۹۸، بخش فراساحل شامل چهار سکوی دریایی و دو خط ۳۲ اینچ تکمیل و ساخت پالایشگاه از انتهای سال ۹۸ آغاز شد و در مدت چهار سال ردیف شیرین‌سازی عملیاتی شد. از این فاز، روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز غنی در بخش فراساحل تولید و ۵۰ میلیون مترمکعب در روز گاز شیرین به خطوط سراسری تزریق می‌شود.
نکته مهم آن است که ابتدای کار توسعه پارس جنوبی در دهه ۷۰، حدود ۲۵ درصد از تجهیزات ایرانی بود، اما اکنون فقط در پالایشگاه فاز ۱۴ سهم ساخت داخل به بالای ۷۰ درصد رسیده است.
با تلاش متخصصان داخلی در دولت سیزدهم، همچنین فاز ۱۱ پارس جنوبی که از بدعهدی‌های مکرر مدعیان غربی نزدیک به ۲۰ سال به کُما رفته بود، علایم حیاتی یافت و به ایستگاه بهره‌برداری نزدیک شد. قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی در سال ۷۹ به شرکت توتال فرانسه سپرده شد که سال ۸۷ آن را به‌دلیل آنچه ریسک بالای سرمایه‌گذاری در ایران می‌خواند، لغو کرد و اجرای پروژه را به تأخیر انداخت.
با وقفه‌ای ۱۶ ساله، توتال بار دیگر در سال ۱۳۹۶ قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را که به‌عنوان بزرگ‌ترین میدان گازی مشترک با قطر اهمیت خاصی دارد با ایران امضا کرد که به علت تحریم‌ها و با بالا گرفتن تنش‌های مربوط به پرونده هسته‌ای ایران به نتیجه خاصی منتهی نشد و آن شرکت مجدداً از قرارداد کناره‌گیری کرد؛ موضوعی که باعث وقفه طولانی در توسعه این فاز ایجاد کند.
وزارت نفت دولت سیزدهم، طلسم وقفه ۲۰ساله فاز ۱۱ پارس جنوبی را با تکیه‌ بر توان متخصصان داخلی و تولید تجهیزات بومی ازسوی شرکت‌های دانش‌بنیان شکست تا با تولید روزانه نزدیک به ۱۰ میلیون مترمکعب، بهره‌برداری از این فاز شروع شود که به تأمین گاز در زمستان امسال کمک شایانی می‌کند.
احمد باهوش، مدیرعامل مجتمع گاز پارس جنوبی به اهمیت تحقق برنامه‌های ساخت داخل و بار اول در بزرگ‌ترین مرکز تولید گاز و محصولات جانبی کشور اشاره و اظهار کرد: ورود سازندگان و شرکت‌های دانش‌بنیان به پالایشگاه‌های سیزده‌گانه پارس جنوبی در شناسایی نیازهای ضروری این مجموعه و پیاده‌سازی برنامه‌های شرکت‌های ساخت داخل و بار اول برای افزایش کیفیت و گسترش سطح همکاری، از مهم‌ترین برنامه‌های سال «مهار تورم و رشد تولید» در مجتمع گاز پارس جنوبی است؛ اقدامی که محسن خجسته مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، با منحصربه‌فرد خواندن آن متذکر شد: از ویژگی‌های شرکت ملی نفت ایران در دولت سیزدهم این بود که توسعه این میدان از سوی شرکت‌های ایرانی آغاز شد.
از خودکفایی داخلی تا توسعه طرح‌های پالایشی فراسرزمینی
تکمیل و راه‌اندازی فاز دوم پتروپالایشگاه آبادان همسو با سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در ۲۹ اسفندماه، هم‌زمان با روز ملی‌ شدن صنعت نفت با حضور سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری آن هم در شرایط سخت تحریمی و با تکیه‌ بر توان داخلی، راه‌اندازی مرکز خودکفایی صنعت پتروشیمی به‌منظور استفاده حداکثری از همه ظرفیت‌های علمی و پژوهشی کشور در مسیر توسعه صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۱ که صدور خدمات فنی و مهندسی و کاتالیست‌ها به کشورهای همسو و همراه را فراهم کرد و بسیاری از طرح‌های توسعه‌ای و زیرساختی دیگر با دست توانای متخصصان داخلی در وزارت نفت دولت سیزدهم و همسو با وعده‌هایی محقق‌شده، رنگ واقعیت گرفته است؛ موضوعی که جواد اوجی، وزیر نفت در هشتمین سمینار بین‌المللی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که نیمه تیرماه در وین برگزار شد، با افتخار در میان کشورهایی که هرگز رنگی از این سطح از تحریم‌ها را به خود ندیده‌اند، اعلام کرد و گفت: کارکنان صنعت نفت ایران با وجود تحریم‌ها خود به‌تنهایی و بدون حضور کارشناسان خارجی میدان‌های نفت و گاز را به‌صورت صفر تا صد توسعه می‌دهند.
نکته مهم و قابل‌ توجه برای کشورهای حاضر در سمینار بین‌المللی اوپک این بود که همه می‌دانستند وزیر نفت کشوری این سخنان را بیان می‌کند که با شدیدترین تحریم‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند، اما خم به ابرو نیاورده و با تکیه‌ بر توان داخلی توانسته افزون بر درون مرزهای خود، فراسرزمینی هم اقدام به ساخت پالایشگاه و توسعه میدان‌ها کند.
بازسازی ۱۰۰ روزه بزرگ‌ترین مجتمع پالایشی ونزوئلا برای احیای ظرفیت تقطیر خام و افزایش تولید سوخت در مرکز پالایش پاراگوانا، از جمله طرح‌های پالایشی فراسرزمینی بود که در وزارت نفت دولت سیزدهم کلید خورد و بنا به نوشته رسانه‌های این کشور، به وابستگی ونزوئلا به فناوری پالایش آمریکا پایان می‌دهد.
این کشور که بزرگ‌ترین ذخایر نفت خام جهان را دارد، در سال‌های اخیر به دلیل کمبود سرمایه‌گذاری و تحریم‌های آمریکا که موانعی بر سر راه واردات ایجاد می‌کند، با مشکلات عدیده‌ای در تولید بنزین و گازوئیل و به‌دنبال آن رایج شدن صف‌های طولانی در پمپ‌بنزین‌ها از سال ۲۰۲۰ میلادی مواجه بود که با توسعه و تقویت روابط با ایران، نفت خام و میعانات گازی، همچنین قطعات و مواد اولیه شبکه پالایش نفت ونزوئلا به ۱.۳ میلیون بشکه در روز برساند.

*