برنامه‌ریزی ایران برای ریشه‌کنی هاری

معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور با تأکید بر اهمیت کنترل و پیشگیری بیماری هاری در جمعیت دامی و انسانی، از اقدامات گسترده این سازمان در زمینه واکسیناسیون سگ‌ها و همکاری بین‌بخشی برای ریشه‌کنی این بیماری تا سال ۲۰۳۰ خبر داد.

به گزارش ایسنا، روز جهانی هاری هر ساله در تاریخ ۶ مهرماه (۲۸ سپتامبر) به‌منظور افزایش آگاهی عمومی درباره این بیماری مهلک و اهمیت همکاری‌های جهانی برای ریشه‌کنی آن برگزار می‌شود. این روز یادآور تلاش مشترک کشورها، سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای بهداشتی برای دستیابی به هدف جهانی «حذف کامل هاری انسانی ناشی از سگ‌ها تا سال ۲۰۳۰» است.

سید سعید حسینی - معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور - در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اهمیت بیماری هاری به‌عنوان یکی از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان گفت: هاری از نظر بهداشت عمومی اهمیت زیادی دارد و اگر بتوانیم این بیماری را در جمعیت دامی، به‌ویژه در ارتباط با سگ‌ها که حساسیت بالایی به این بیماری دارند، کنترل کنیم، می‌توانیم از انتقال آن به انسان نیز پیشگیری کرده و به سمت ریشه‌کنی حرکت کنیم.

وی افزود: با اقداماتی نظیر واکسیناسیون انبوه سگ‌ها می‌توانیم کمک کنیم که بیماری در انسان نیز ریشه‌کن شود. هم‌اکنون دنیا تبعیت از استراتژی جهانی را دنبال می‌کند که بر اساس آن مقرر شده تا سال ۲۰۳۰ هاری در سطح جهانی ریشه‌کن شود. ما نیز همسو و همگام با این برنامه جهانی اقداماتی را انجام داده‌ایم و برگزاری همایشی در روز جهانی هاری (۶ مهرماه) نیز در همین راستاست.

حسینی با تأکید بر رویکرد «سلامت واحد» اظهار کرد: این موضوع از مسائل مهمی است که امروز جهان به آن رسیده است و تنها از طریق هم‌افزایی و همکاری مشترک می‌توانیم در زمینه بیماری‌های مشترک یا زئونوز اقدامات مؤثری انجام دهیم. در این میان، دامپزشکی عمدتاً وظیفه مراقبت از بیماری و واکسیناسیون را بر عهده دارد.

معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور ادامه داد: در سال‌های گذشته تنها واکسیناسیون سگ‌های گله و نگهبان انجام می‌شد، اما این اقدام به تنهایی کافی نیست. موضوع مهم‌تر، اقدام در زمینه سگ‌های پرسه‌زن است. طبق قوانین، مدیریت حیوانات شهری بر عهده شهرداری‌ها، سازمان همیاری شهرداری‌ها و دهیاری‌هاست و باید همکاری و هم‌افزایی با وزارت کشور، وزارت بهداشت، بخش خصوصی و تشکل‌های مردم‌نهاد صورت گیرد. اگر هر دستگاهی صرفاً به‌طور مستقل اقدام کند، مشکل حل نخواهد شد. راهکار اصلی، اجرای واکسیناسیون حداکثری و دستیابی به پوشش حداقل ۷۰ درصدی در جمعیت سگ‌ها است.

وی در ادامه با اشاره به حجم واکسیناسیون انجام‌شده اظهار کرد: سازمان دامپزشکی سالانه حدود ۸۰۰ هزار قلاده سگ نگهبان و گله را واکسینه می‌کند. سگ‌های خانگی نیز عمدتاً توسط مالکانشان واکسینه می‌شوند و مشکلی در این زمینه وجود ندارد. اما معضل اصلی، همان سگ‌های پرسه‌زن هستند که عدم توجه کافی به آن‌ها مانع رسیدن ما به اهداف جهانی در زمینه ریشه‌کنی هاری می‌شود.

حسینی در پایان خاطرنشان کرد: اگرچه وضعیت هاری در کشور نگران‌کننده نیست و در حالی که در جهان سالانه حدود ۵۹ هزار نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند، در ایران این آمار به‌مراتب پایین‌تر است، اما باید توجه داشت که هاری بیماری‌ای مهلک و خطرناک است و حتی مرگ‌ومیر اندک ناشی از آن نیز زیاد محسوب می‌شود. بنابراین لازم است همسو با برنامه جهانی تا سال ۲۰۳۰ در جهت ریشه‌کنی کامل آن در کشور تلاش کنیم.

بیماری هاری؛ قابل پیشگیری اما همچنان مرگبار
علیرضا رفیعی‌پور - رئیس سازمان دامپزشکی کشور - در همایش روز جهانی هاری که در مرکز همایش‌های انستیتو پاستور برگزار شد، با تأکید بر اهمیت این بیماری گفت: هاری همچنان یکی از کشنده‌ترین ویروس‌ها در جهان است و علی‌رغم پیشرفت‌های علمی و وجود واکسن، هنوز هم به‌طور کامل مهار نشده است. هاری بیماری‌ای قابل پیشگیری است، اما عدم توفیق در قاره‌های آسیا و آفریقا را باید یک شکست بزرگ تلقی کنیم.

۵۹ هزار مرگ سالانه در جهان
رئیس سازمان دامپزشکی با اشاره به آمار جهانی تلفات هاری گفت: هر سال حدود ۵۹ هزار نفر در جهان بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند که بخش زیادی از قربانیان را کودکان تشکیل می‌دهند. ۹۹ درصد موارد ابتلا ناشی از گزش سگ‌ها است و بیشترین موارد گزارش‌شده مربوط به آفریقا (۳۶ درصد) و آسیا است.

رفیعی‌پور در بخشی از سخنان خود گفت: متأسفانه در کشور ما نیز همچنان موارد مرگ ناشی از هاری ثبت می‌شود و در سال گذشته، ۱۸ نفر از هموطنانمان جان خود را از دست دادند و این در حالی است که بیماری کاملاً قابل پیشگیری است و باید بپذیریم کوتاهی‌ها و شکست‌هایی در اجرای برنامه‌های پیشگیرانه وجود داشته است.

وی در مرور تاریخچه مقابله با هاری توضیح داد: قبل از کشف واکسن، تنها راه کنترل بیماری قرنطینه و محدودیت جابه‌جایی حیوانات بود که هیچ‌گاه نتیجه مطلوبی نداشت. با کشف واکسن توسط لویی پاستور، نخستین واکسیناسیون بر روی یک کودک ۹ ساله انجام شد و جان او نجات یافت. پس از آن، واکسیناسیون سگ‌ها به‌عنوان اولین پروژه جهانی مطرح شد. ژاپن نخستین کشوری بود که از پروتکل واکسیناسیون سراسری تبعیت کرد و موفق به حذف هاری در جمعیت انسانی شد.

نابرابری در دسترسی به واکسن
رئیس سازمان دامپزشکی با اشاره به تفاوت سرانه هزینه واکسیناسیون در مناطق مختلف جهان گفت: در کشورهای آفریقایی سالانه به‌طور متوسط تنها یک دلار برای هر نفر هزینه می‌شود، که نتیجه آن تلفات بالا (۲۰ تا ۲۱ نفر) و پوشش واکسیناسیون تنها ۱۶ درصد است. در آسیا هزینه سرانه سالانه حدود ۳۲ دلار است و میزان پوشش به حدود ۱۴ درصد می‌رسد. در آمریکا با هزینه سالانه ۲۴ دلار برای هر نفر، پوشش واکسیناسیون تا ۶۰ درصد افزایش یافته و مرگ‌ومیر به نزدیک صفر رسیده است.

رفیعی‌پور تأکید کرد: کنترل هاری نیازمند همکاری همه دستگاه‌ها، از وزارت بهداشت تا دامپزشکی و همچنین نهادهای بین‌المللی است. بدون همکاری بین‌بخشی، دستیابی به هدف سازمان جهانی بهداشت برای حذف هاری تا سال ۲۰۳۰ ممکن نخواهد بود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از کم‌کاری برخی دستگاه‌ها گفت: در پنج سال گذشته، کارگروه ساماندهی حیوانات تنها ۶۰ جلسه تشکیل داده که سهم وزارت بهداشت تنها ۱۲ جلسه بوده است؛ این میزان فعالیت پاسخگوی وظایف قانونی نیست.

هدف؛ صفر شدن تلفات انسانی تا ۲۰۳۰
رئیس سازمان دامپزشکی در پایان گفت: اگر همه کشورها پای کار بیایند، می‌توانیم تا سال ۲۰۳۰ به صفر شدن تلفات انسانی ناشی از هاری برسیم. وظیفه ما این است که اجازه ندهیم حتی یک ایرانی به دلیل این بیماری قابل پیشگیری جان خود را از دست بدهد.

*