ردپای آنتی‌بیوتیک‌ها در تخم‌مرغ

تخم‌مرغ یکی از پرمصرف‌ترین مواد غذایی در سفره مردم ایران است و ارزش تغذیه‌ای بالایی دارد. اما پرسش مهم این است که آیا همه تخم‌مرغ‌های موجود در بازار، سالم و عاری از مواد مضر برای بدن هستند؟

به گزارش ایسنا، تخم‌مرغ منبعی غنی از پروتئین، مواد معدنی و ویتامین‌هاست که به‌خاطر قیمت مناسب و قابلیت هضم بالا، نقش مهمی در تغذیه خانواده‌ها ایفا می‌کند. این ماده غذایی به دلیل کاربرد گسترده در محصولات مختلف مانند کیک‌ها، شیرینی‌ها، سس‌ها و حتی فرآورده‌های صنعتی، مصرف روزافزونی دارد. در بسیاری از کشورها، تخم‌مرغ به عنوان ابزاری برای مقابله با سوءتغذیه معرفی می‌شود و از جایگاه ویژه‌ای در سبد غذایی مردم برخوردار است.

با وجود این مزایا، موضوعی نگران‌کننده مطرح است یعنی استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌ها در صنعت دام و طیور. آنتی‌بیوتیک‌ها داروهایی هستند که برای درمان عفونت‌های میکروبی استفاده می‌شوند، اما مصرف بی‌رویه آن‌ها می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری داشته باشد. حضور باقی‌مانده‌های آنتی‌بیوتیک در غذاهایی مانند تخم‌مرغ، سلامت عمومی را تهدید می‌کند. این باقی‌مانده‌ها می‌توانند به مشکلاتی از جمله ایجاد مقاومت دارویی در میکروب‌ها، حساسیت‌های شدید، آسیب به کبد و کلیه، و حتی بروز سرطان منجر شوند. با توجه به اینکه ایران یکی از کشورهایی است که مصرف آنتی‌بیوتیک در آن بسیار بالاست، بررسی وجود این مواد در تخم‌مرغ امری ضروری به شمار می‌رود.

در همین زمینه، علیرضا باهنر، استاد اپیدمیولوژی گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، به همراه دو همکار خود پژوهشی را انجام داده‌اند. این تحقیق با هدف بررسی میزان باقی‌مانده آنتی‌بیوتیک‌ها در تخم‌مرغ‌های عرضه‌شده در ایران و مرور نتایج مطالعات پیشین انجام شد. پژوهشگران کوشیدند با گردآوری و تحلیل داده‌های موجود، تصویری روشن از وضعیت سلامت تخم‌مرغ در کشور ارائه دهند.

روش کار پژوهشگران مبتنی بر جستجوی گسترده در پایگاه‌های داده داخلی و بین‌المللی بود. آن‌ها مقالاتی را بررسی کردند که در آن میزان باقی‌مانده آنتی‌بیوتیک‌ها در تخم‌مرغ‌های ایران گزارش شده بود. اطلاعات مربوط به نوع آنتی‌بیوتیک‌ها، روش‌های آزمایش، سال انجام پژوهش و محل نمونه‌گیری جمع‌آوری شد و سپس با هم مقایسه گردید.

در این پژوهش‌ها مشخص شد که خانواده‌های مختلفی از آنتی‌بیوتیک‌ها در تخم‌مرغ‌های ایران وجود دارد. بیشترین میزان مربوط به دارویی به نام «تتراسایکلین» بود که در برخی مناطق تا صد درصد نمونه‌ها به آن آلوده بودند. همچنین در شهر تبریز، میزان قابل‌توجهی از باقی‌مانده داروی «کلرامفنیکل» گزارش شد.

پژوهشگران در نتیجه‌گیری خود تأکید کردند که حضور این دو آنتی‌بیوتیک در تخم‌مرغ‌ها بیش از سایر مواد مشاهده شده و می‌تواند برای سلامت مصرف‌کنندگان نگران‌کننده باشد. این نتایج هشداری جدی برای مسئولان حوزه بهداشت و دامپزشکی است تا راهکارهایی برای کنترل استفاده از این داروها در مرغداری‌ها در نظر بگیرند.

اهمیت این یافته‌ها از آن جهت دوچندان است که تنها در هفت استان کشور پژوهش‌هایی صورت گرفته و از بسیاری از استان‌ها هیچ گزارشی در دست نیست. بنابراین، لازم است تحقیقات گسترده‌تری در سراسر کشور انجام شود. همچنین استفاده از روش‌های دقیق‌تر مانند آزمایش‌های کروماتوگرافی در کنار روش‌های رایج غربالگری، می‌تواند به شناسایی بهتر میزان آلودگی‌ها کمک کند.

نکته مهم دیگر این است که داروهایی مانند کلرامفنیکل در بسیاری از کشورها به دلیل عوارض شدیدشان بر بدن انسان، ممنوع شده‌اند. این دارو می‌تواند باعث بروز بیماری‌های خطرناکی همچون سرطان خون شود. اما در ایران همچنان آثار آن در تخم‌مرغ مشاهده شده است که نشان‌دهنده ضرورت توجه فوری به نحوه استفاده از داروهای دامی است. تتراسایکلین نیز که یکی از پرمصرف‌ترین داروهای ضد میکروبی در جهان است، در تخم‌مرغ‌های ایرانی با فراوانی بالایی دیده می‌شود.

این پژوهش یادآوری می‌کند که سلامت غذایی ارتباط مستقیمی با نحوه مدیریت دارو در صنعت دامپروری دارد. آگاهی دامداران از دوره پرهیز دارویی و رعایت دقیق آن، نقش اساسی در جلوگیری از ورود باقی‌مانده‌های دارویی به چرخه غذایی دارد. بی‌توجهی به این مسئله می‌تواند عواقب جدی برای سلامت جامعه در پی داشته باشد.

گفتنی است نتایج این مطالعه در «مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران» منتشر شده‌اند؛ نشریه‌ای علمی که وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران و انجمن علمی اپیدمیولوژیست‌های ایران است و به انتشار پژوهش‌های معتبر در زمینه سلامت عمومی می‌پردازد.

*