تهران؛ شهری در میان حلقه گسل‌ها

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به اینکه گسل شمال تهران می‌تواند زلزله‌هایی با بزرگای ۷.۲ و گسل ری تا ۶.۷ ریشتر ایجاد کند، گفت: در شهر تهران گسل‌های متوسط و کوچک زیادی داریم اما دو گسل اصلی تهران، گسل‌های شمالی و جنوبی است؛ همچنین با لرزه‌نگارهای عمقی که شامل۵ لرزه‌نگار درون گمانه‌ای با ۵۰ متر عمق و یک لرزه‌نگار با ۱۰۰ متر عمق است، پایش مستمر گسل‌ها صورت می‌گیرد.

علی نصیری، در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به این که زلزله یک مخاطره با منشا طبیعت است و جزو مخاطرات زمین شناختی دسته بندی می‌شود، گفت: زلزله در پهنه‌های دارای گسل (شکستگی در پوسته جامد زمین) رخ می‌دهد. شما یک زودپز را تصور کنید، که یک انرژی جوشانی درون آن است و از یک سوپاپ یا منفذی که به بیرون راه پیدا کند، آن انرژی به بیرون فوران می‌کند. درون زمین نیز انرژی‌ها و فعل و انفعالات وجود دارد.

تهران میان حلقه گسل‌ها


وی ادامه داد: دشت تهران، یک پهنه پر گسل و در نتیجه لرزه‌خیز است. گسل‌های زیادی در داخل و اطراف پایتخت وجود دارد. داخل خود شهر تهران دو گسل بزرگ اصلی داریم. یکی گسل شمال تهران است که از اطرف پردیس شروع می‌شود و از سوهانک در منطقه ۱ وارد تهران می شود، تا منتهی الیه شمال غربی تهران ادامه دارد و از مرز شمالی منطقه ۲۲ تهران خارج می‌شود و به سمت هشتگرد و طالقان می‌رود.

به گفته نصیری، یک گسل اصلی دوقلو هم در جنوب شهر به نام گسل‌های شمال و جنوب ری داریم. همچنین در تهران گسل های متوسط و کوچک زیادی مثل گسل نیاوران، فرحزاد، پردیسان، محمودیه، داوودیه، نارمک، چیتگر، ونک پارک، طرشت و... داریم؛ اما دو گسل اصلی تهران که می‌توانند زلزله‌های بزرگ ایجاد کنند، گسل های شمالی و جنوبی پایتخت است.

بزرگی زلزله‌ها با هر ریشتر ۳۱ برابر می‌شود

گسل شمال تهران توان ایجاد زلزله ۷.۲ ریشتری را دارد

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با بیان این که گسل شمال تهران می‌تواند زلزله هایی با بزرگای ۷.۲ درجه در مقیاس امواج درونی زمین و گسل ری تا ۶.۷ درجه ایجاد کند، گفت: لازم است که تأکید کنم هر کدام از این درجه‌ها که مردم آن را ریشتر تلفظ می‌کنند که البته به لحاظ علمی عبارت دقیقی نیست، بزرگای هر کدام تقریبا ۳۱.۶ برابر درجه قبلی است. « بدین معنا که وقتی ما بیان می‌کنیم ۴ ریشتر زلزله شده است ۵ ریشتر و یا ۶ ریشتر، انرژی‌ مخربی که آزاد می‌کند، هر کدام ضربدر ۳۱.۶ می‌شود. طول موج با هر یک ریشتر که بیشتر می‌شود، ضربدر ۱۰ می‌شود. بدین صورت نیست که ۵ ریشتر یکی به آن اضافه شود و ۶ ریشتر بشود.» به طور ساده تر که بیان کنم، در مقام مقایسه، بزرگای زلزله‌ای با قدرت ۷ هزار برابر بیشتر از زلزله‌ای با بزرگای ۵ است.

مدیریت بحران تهران: گسل شمال تهران می‌تواند زلزله هایی با بزرگای ۷.۲ درجه در مقیاس امواج درونی زمین و گسل ری تا ۶.۷ درجه ایجاد کند.

پایتخت هر روز می‌لرزد؛ اما مردم آن را احساس نمی‌کنند

گسل‌های اطراف تهران؛ از مشا و فشم تا ملارد و ایوانکی


وی ادامه داد: اطراف تهران ما گسل‌های معروف متعددی داریم. اطراف تهران پر ازگسل است. گسل مشا - فشم، گسلی که بین دشت مشا دماوند و منطقه فشم رودبار قصران واقع شده است، گسل‌های پارچین، ایوانکی، ملارد و غیره که استان تهران را به یک منطقه لرزه‌خیز و پر گسل مبدل کرده است. این که ماحس نمی‌کنیم این لرزه‌ها را بدین معنی نیست که زلزله‌ای نیست. ما هر چند روز یک‌بار و گاهی حتی روزانه در تهران زلزله داریم و عددهای بزرگای آن کم است و لذا مردم حس نمی‌کنند. گاهی یک ریشتر، یک و نیم ریشتر یا دو ریشتر است.

راه‌اندازی لرزه‌نگار درون چاهی به عمق ۱۰۰ متر در داخل بوستان نهج‌البلاغه

ریز لرزه‌های تهران ثبت می‌شود

علی نصیری با بیان این که ما روز چهارشنبه گذشته در جلسه ستاد مدیریت بحران شهر تهران به ریاست وزیر کشور و با حضور شهردار، استاندار و فرماندار تهران و ریاست شورای اسلامی شهر، افتتاحیه یکی از ایستگاه‌های لرزه‌نگار درون گمانه‌ای را داشتیم، گفت: این لرزه‌نگار درون چاهی به عمق ۱۰۰ متر در داخل بوستان نهج‌البلاغه راه‌اندازی شد. حفر چاه به این عمق کار بسیار سختی است. ما این لرزه‌نگار را داخل زمین گذاشته‌ایم تا ریز لرزه‌های تهران را بتوانیم ثبت کنیم.

تهران لرزه‌خیزتر از آن چیزی است که پیش‌تر تصور می‌شد



وی با اشاره به این که ۵ لرزه‌نگار درون گمانه‌ای با ۵۰ متر عمق، ما دو سال پیش افتتاح کردیم، و با لرزه‌نگار پارک نهج‌البلاغه، با ۱۰۰ متر عمق، باعث شده است که ما زلزله‌های بسیار ریز متعددی را در این دوساله ثبت کنیم، گفت: بالای ۲۰۰ زلزله که قبل‌ترها به دلیل نصب سطحی لرزه‌نگارها بر روی زمین، تصور می‌شد مربوط به ترافیک شهری است و حذف می‌شد، وقتی در عمق زمین این دستگاه‌ها گذاشته شد، مسجل شد که اینها زلزله‌ها هستند و نوفه نیستند. این یافته‌ها نشان می‌‎دهد که تهران از آنچه که قبل‌تر فکر می‌کردیم لرزه‌خیزتر است. ما در شهری زندگی می‌کنیم که هر روز زلزله‌ می‌آید اما شدت آن کم است و مردم حس نمی‌کنند.

انفجار با زلزله فرق دارد

نباید در برابر زلزله بی‌تفاوت بود


علی نصیری با بیان این که ما نباید نسبت به زلزله یک نگاه بی‌تفاوت داشته‌ باشیم، تأکید کرد: دو شب پیش، در منطقه فشم، رأس ساعت ۱۲ شب (به طور دقیق‌تر ۵۰ ثانیه نیمه‌شب، جمعه) زلزله‌ای به بزرگی ۳.۴ ریشتر ثبت شد که در شرق تهران و منطقه رودبار قصران به وضوع احساس شد. زلزله‌ای خفیف بود و اتفاق خاصی نیفتاد. زیر ۴ ریشتر معمولا اثرات سازه‌ای یا تلفات جانی ندارد و مردم فقط احساس می‌کنند اما معمولا اثراتی بر سلامت و خسارت مالی به همراه ندارد.

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، در خصوص این زلزله که شایعاتی توسط دشمنان ایران بیان شده بود که به انفجاری نسبت داده بودند، گفت: دشمنان ما دوست دارند هر چیزی را به چیز دیگر نسبت بدهند. انفجار با زلزله فرق دارد. لرزه نگارها و سنسورهای ما و همچنین سنسورهای موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران این زلزله‌ها را ثبت می‌کند. فرق زلزله و انفجار در این است که ثبت انفجار به صورت تک موج است. اما زلزله دو موجی است. زلزله موج اولیه و ثانویه دارد. زلزله که می‌آید ابتدا یک موج بی‌خطر اولیه دارد و سپس یک موج آسیب رسان ثانویه. ما که داریم روی سامانه هشدار سریع زلزله کار می‌کنیم، قبل از ما ۹ کشور دنیا روی فاصله زمانی بین همین دو موج کار می‌کنند. جاهایی که زلزله باشد دو موجی ثبت می‌شود و در خصوص همین زلزله منطقه فشم نیز دو موجی ثبت شد و مستندات آن را هم داریم.


وی در پایان خاطرنشان کرد: دستگاه‌های رسمی مثل موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران که به لحاظ قانونی وظیفه اعلام زلزله را دارد هرگز نمی‌آیند با خدشه دار کردن اعتبار علمیشان، انفجار را به عنوان زلزله اعلام کنند، علاوه بر این سایت‌های لرزه‌نگاری بین المللی هم ثبت می‌کنند و مردم می‌تواند به آن سایت‌ها هم مراجعه کنند و از وقوع زلزله اطمینان حاصل کنند.

*