پهپادهای شاهد روسیه به یک سلاح ترسناک مجهز شدند

گجت نیوز: روسیه به نظر می‌رسد که از پهپادهای شاهد برای کارگذاری مین‌های ضدتانک استفاده می‌کند، رویکردی که یادآور تاکتیک به‌کاررفته توسط پهپادهای چندملخه بمب‌افکن اوکراینی است، اما با مزایا و ویژگی‌های کاملاً متفاوت. هنوز مشخص نیست که این شیوه جدید تا چه اندازه و در چه مناطقی به کار گرفته می‌شود، اما بدون تردید نشان‌دهنده ظهور یک چالش تازه برای اوکراین از سوی پهپادی است که سال‌هاست این کشور را در وحشت قرار داده است.

استفاده از یک سلاح ترسناک در پهپادهای شاهد روسیه
به تازگی ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که در آن دست‌کم یک فروند از پهپاد بدون‌سرنشین دلتا-بال با بدنه‌ای شبیه بال‌پرنده ترکیبی، اقدام به رهاسازی مین‌های ضدتانک مدل PTM-3 از محفظه‌هایی متصل به زیر بدنه خود می‌کند. هر یک از این محفظه‌ها تنها یک مین را درون خود جای داده و آزادسازی آن از طریق یک خرج انفجاری کوچک انجام می‌شود که در فیلم نیز به وضوح قابل مشاهده است. طبق تصاویر منتشرشده، حداقل دو خودروی اوکراینی با این مین‌ها برخورد کرده‌اند.

کانال نظامی روسی NGP-Razvedka در تلگرام که روز یکشنبه ویدیو را منتشر کرد، نوشت: «امروز در کانال ما، نمایش نخستین تاکتیک تازه پهپادی علیه اهداف زمینی متحرک را شاهد هستید. مدتی پیش دشمن پیام‌هایی نگران‌کننده منتشر کرده بود که زیر بال پهپاد گرانیوم [نام روسی شاهد] کپسول‌هایی حاوی مین شناسایی شده که برای مقاصد نامشخصی معلق شده‌اند. نیروهای ما مشغول آزمایش برخی فناوری‌ها بودند.»

هفته گذشته پلیس ملی اوکراین (NPU) نخستین بار استفاده از شاهد برای رهاسازی مین را افشا کرد، پس از آنکه یکی از این پهپادها در منطقه سومی سرنگون شد. NPU در کانال تلگرام خود نوشت: «این شیوه به دشمن امکان می‌دهد که راه‌ها، زمین‌های کشاورزی و مناطق دیگر را از راه دور مین‌گذاری کند. مین PTM-3 که ابعادی کوچک و بدنه‌ای پلاستیکی دارد، مجهز به چاشنی مغناطیسی است و نسبت به عبور یا حضور وسایل نقلیه در مجاورت خود واکنش نشان می‌دهد.»

تصاویر منتشرشده توسط پلیس شامل چهار عکس از شاهد منهدم‌شده بود. یکی از این تصاویر، پوکه مین PTM-3 یافت‌شده در لاشه پهپاد روسی در سومی را نشان می‌دهد. تصویر دیگر بقایای سیم‌کشی و قطعات مین را نمایش می‌دهد. عکس سوم سامانه پرتاب مین را که روی بدنه شاهد نصب شده، به تصویر می‌کشد و تصویر چهارم محل نصب این سامانه را در زیر بال پهپاد نشان می‌دهد.

پلیس اوکراین از مردم خواست «هوشیار و محتاط باشند! این هشدار به‌ویژه برای رانندگان هرگونه ماشین‌آلات فعال در مزارع و نیز افرادی که در مسیرهای خاکی و علف‌زارهایی که دید سطح جاده محدود است حرکت می‌کنند، اهمیت دارد.» همچنین هشدار داده شد که هر فردی که با چنین مینی روبه‌رو شد، باید بلافاصله با مقامات تماس بگیرد. NPU افزود: «این توصیه شامل پهپادهای دشمن که پس از سقوط منفجر نشده‌اند نیز می‌شود، چرا که علاوه بر کلاهک جنگی قدرتمند، ممکن است دارای تله‌های انفجاری یا حسگرهایی باشند که در صورت دستکاری، انفجار را فعال می‌کنند.»

جزئیات بیشتر درباره سلاح ترسناک پهپادهای شاهد روسیه
بر اساس اطلاعات ارتش ایالات متحده، مین PTM-3 یک مین ضدتانک پراکنشی متعلق به دوران شوروی است که می‌تواند به صورت دستی، توسط خودرو، توپخانه یا بالگرد مستقر شود. بدنه این مین به گونه‌ای طراحی شده که در پنج جهت اثر خرج گود ایجاد می‌کند. پس از رهاسازی، مین ظرف ۶۰ ثانیه مسلح می‌شود. این مین با استفاده از چاشنی تأثیر مغناطیسی، هنگام عبور وسیله نقلیه از روی آن منفجر می‌شود و همچنین مجهز به مکانیزم حساس به حرکت است.

به‌کارگیری شاهدها برای رهاسازی مین، تازه‌ترین تحول در سلاح ایرانی است که نخستین بار در سال ۲۰۲۲ وارد میدان نبرد برای روسیه شد. این پهپادها طی این مدت بارها ارتقاء یافته و اکنون به اصلی‌ترین سلاح دورایستای روسیه برای ایجاد خسارت گسترده در سراسر اوکراین تبدیل شده‌اند. علاوه بر افزودن قابلیت‌های جدیدی مانند موتور جت و تاکتیک‌های نو برای فرار از سامانه‌های پدافندی اوکراین، روسیه تولید این پهپادها را به‌طور چشمگیری افزایش داده است. در حالی که ابتدا وابسته به ایران برای تأمین شاهدها بود، اکنون ماهانه ۲۰۰۰ فروند تولید می‌کند و در آینده نزدیک برنامه دارد این میزان را تقریباً سه برابر کند.

یکی دیگر از نگرانی‌های عمده، تزریق هوش مصنوعی به پیکره شاهد-۱۳۶ است که هم‌اکنون نیز آغاز شده و پیامدهای گسترده‌ای خواهد داشت. هنوز مشخص نیست که روسیه چه تعداد از سامانه‌های مین‌ریز شاهد را در اختیار دارد و آیا این طرح در مرحله آزمایشی است یا خیر. امکان دارد این پهپادها در نزدیکی خطوط مقدم و با دخالت مستقیم اپراتور انسانی کنترل شوند، که در این حالت پرواز و مین‌گذاری سریع‌تر می‌شود.

در سناریوی دیگر، شاهد می‌تواند بر اساس مسیر از پیش تعیین‌شده در حالت خلبان خودکار حرکت کرده و در نقاط برنامه‌ریزی‌شده مین‌ها را رها کند. این حالت می‌تواند به معنای توانایی مین‌گذاری در عمق صدها کیلومتری خاک اوکراین باشد، جایی که هیچ‌کس انتظار وجود مین را ندارد. اگر این قابلیت به‌طور کامل عملیاتی شود، تهدیدی بسیار گسترده‌تر و عمیق‌تر از قبل خواهد بود.

روسیه از پهپادهای دیگری نیز برای مین‌گذاری استفاده می‌کند
در همین حال، شاهدها تنها پهپادهای روسی نیستند که برای حمل مین‌های PTM-3 به کار می‌روند. رسانه‌های اوکراینی گزارش داده‌اند که روسیه این مین‌ها را به عنوان کلاهک اصلی پهپادهای انتحاری خانواده «لانست» نصب می‌کند. در این روش، مین به جای آن‌که رها شود، به عنوان سرجنگی اصلی با وزن 4.9 کیلوگرم عمل کرده و قدرت تخریب بیشتری نسبت به کلاهک استاندارد KZ-6 ایجاد می‌کند. هنوز اطلاعات دقیقی از گستره استفاده از این شیوه در دست نیست.

یکی از کارشناسان پهپاد نیز ادعا کرده که روسیه در این حوزه بسیار عقب‌تر از اوکراین عمل کرده است: «استفاده از یک پهپاد تهاجمی دوربرد گرن-2 (شاهد) تنها برای انداختن دو مین ضدتانک PTM-3 بر جاده‌های خطوط مقدم، شکست روسیه در توسعه ناوگان پهپادهای سنگین‌باربر را نشان می‌دهد. اوکراین تاکنون با ناوگان عظیم پهپادهای سنگین خود، هزاران مین PTM-3 را با دقت در محل هدف‌گذاری کرده است.»

با رشد تولید شاهدها و وجود فراوان مین‌های PTM-3، به‌کارگیری گسترده این ترکیب می‌تواند خطر بیشتری برای سیستم لجستیکی اوکراین که هم‌اکنون نیز تحت فشار شدید حملات مکرر پهپادهای روسی است، ایجاد کند. در صورتی که این پهپادها بتوانند تقریباً در هر نقطه‌ای از خاک اوکراین این مین‌ها را پراکنده کنند، بهره‌گیری از برد بلندشان می‌تواند به معضلی جدی و مرگبار برای نظامیان و حتی غیرنظامیان اوکراینی تبدیل شود.

*