این مشاغل، خطر پارگی شبکیه چشم را بالا می‌برند

نتایج یک پژوهش جدید نشان می‌دهند که حتی برخی کارهای روزمره مثل ایستادن طولانی یا تحمل استرس در محل کار ممکن است پیامدهای خطرناکی برای چشم داشته باشد. در این تحقیق، ارتباط بین نوع شغل و آسیب‌های شبکیه چشم بررسی شده است.

به گزارش ایسنا، شبکیه، لایه‌ای نازک و حساس درون چشم است که مسئول دریافت نور و ارسال پیام‌های بینایی به مغز است. جدا شدن این لایه از جایگاه طبیعی‌اش که به آن جداشدگی یا پارگی شبکیه گفته می‌شود، می‌تواند باعث تاری دید شدید یا حتی نابینایی کامل شود. این اختلال اغلب در سنین بالا، به‌ویژه در دهه ششم و هفتم زندگی دیده می‌شود و با عوامل مختلفی مانند سن بالا، نزدیک‌بینی زیاد، یا سابقه جراحی چشم مرتبط است. در این میان، نقش فعالیت‌های بدنی، به‌خصوص بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات ناگهانی بدن در بروز چنین آسیبی همواره مورد بحث بوده است.

مطالعات پیشین، نظرات متناقضی در این زمینه ارائه داده‌اند. برخی تحقیقات، بلند کردن اجسام سنگین را به‌عنوان عامل افزایش‌دهنده فشار داخل چشم و در نتیجه خطر پارگی شبکیه معرفی کرده‌اند. برخی دیگر اما، چنین ارتباطی را رد کرده‌اند. در این میان، فرضیه‌هایی نیز درباره نقش حرکتی به نام «مانور والسالوا» یعنی حبس نفس و فشار آوردن هنگام کارهای سنگین در بالا رفتن فشار چشم و آسیب به شبکیه مطرح شده‌اند. با این حال، آن‌چه کمتر مورد بررسی قرار گرفته، تأثیر شرایط شغلی مختلف مثل استرس، ایستادن‌های طولانی یا ارتعاشات مکرر بر سلامت شبکیه است؛ موضوعی که ضرورت پژوهشی دقیق‌تر را ایجاب می‌کرده است.

در این خصوص، بنفشه امید دزیانی، دستیار طب کار از دانشگاه علوم پزشکی مشهد، به همراه چهار تن از همکاران خود، تحقیقی را در این زمینه انجام داده‌اند. این گروه تلاش کردند تا با تمرکز بر مراجعان کلینیک‌های چشم‌پزشکی مشهد، ارتباط احتمالی بین نوع شغل و بروز پارگی شبکیه را بررسی کنند. پژوهشگران در واقع به‌دنبال پاسخ به این پرسش بودند که آیا برخی ویژگی‌های شغلی می‌توانند خطر آسیب به شبکیه چشم را افزایش دهند یا نه.

روش انجام این تحقیق به‌صورت مورد-شاهدی بوده است؛ یعنی پژوهشگران دو گروه را با هم مقایسه کرده‌اند. گروه اول شامل ۵۰ مردی بود که به دلیل پارگی شبکیه تحت بررسی قرار گرفته بودند. گروه دوم نیز ۵۰ مرد با بیماری‌های چشمی دیگر (به‌جز جداشدگی شبکیه) بودند. اطلاعات مربوط به ویژگی‌های شغلی، سوابق بیماری و شرایط بدنی این افراد با استفاده از پرسشنامه‌ای ساده جمع‌آوری شد تا امکان مقایسه میان دو گروه فراهم شود.

نتایج تحقیق نشان دادند که در گروه مبتلا به پارگی شبکیه، مشاغل اداری، کشاورزی، خدمات و ساختمان بیشترین فراوانی را داشتند. همچنین، عواملی مانند استرس شغلی بالا و ایستادن یا راه رفتن طولانی‌مدت در محل کار، در این گروه بیشتر دیده شد. این در حالی بود که بلند کردن اجسام سنگین تفاوت معناداری بین دو گروه نداشت و عامل اصلی محسوب نمی‌شد.

از سوی دیگر، مشخص شد که لرزش مداوم دست و بازو که در برخی مشاغل وجود دارد نیز می‌تواند در بروز این آسیب چشمی نقش داشته باشد. به بیان ساده، کارهایی که با لرزش دائمی یا فعالیت‌های تکراری در اندام‌های فوقانی همراه هستند، ممکن است باعث شل شدن یا جدا شدن برخی بخش‌های داخلی چشم شوند؛ روندی که در نهایت به پارگی شبکیه منتهی می‌شود.

این یافته‌ها که در «مجله سلامت کار ایران» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران منتشر شده‌اند، از آن جهت اهمیت دارند که نشان می‌دهند همه خطرهای شغلی لزوماً فیزیکی و مشهود نیستند. مثلاً استرس بالا در محل کار هم می‌تواند با اختلالات بدنی از جمله مشکلات چشمی در ارتباط باشد. همچنین این پژوهش یادآوری می‌کند که در کنار توجه به عادت‌های بینایی یا شرایط نور محیط کار، باید ویژگی‌های فیزیکی شغل و سبک کاری افراد نیز مورد بررسی قرار گیرد.

با وجود محدودیت‌هایی مانند نمونه نسبتاً کوچک یا تفاوت‌هایی در تعریف متغیرها نسبت به برخی مطالعات بین‌المللی، این تحقیق اهمیت مداخله و پیشگیری در حوزه سلامت شغلی را بار دیگر برجسته کرد.

پژوهشگران پیشنهاد کرده‌اند مطالعات بزرگ‌تری با تعداد نمونه بیشتر انجام شود تا بتوان با اطمینان بیشتری درباره تأثیر شرایط کاری بر سلامت چشم‌ها اظهار نظر کرد. آگاهی‌رسانی به کارفرمایان و کارگران درباره عوامل کمتر شناخته‌شده آسیب به چشم می‌تواند گامی مؤثر در کاهش این آسیب‌ها باشد.

*