هشدار درباره جعل لغت!

جعفر شعار در نوشتاری هشدار داده بی‌توجهی به رسم‌ خط و نبودن ضوابط معقول نه‌تنها کار را بر نویسنده و خواننده دشوار می‌کند بلکه گاهی به جعل لغاتی در زبان می‌انجامد.

به گزارش ایسنا، جعغر شعار، قرآن‌پژوه، پژوهشگر ادبی، مصحح و مترجم، در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۰۴ در تبریز به دنیا آمد و اول مرداد سال ۱۳۸۰ در سن ۷۶ سالگی درگذشت.

تحصیلات ابتدایی و متوسطه و دانشگاهی خود را تا مقطع کارشناسی ادبیات فارسی و کارشناسی زبان فرانسه را در همان شهر و دانشگاه تبریز به پایان رساند. در سال ۱۳۳۵ به تهران آمد و در تهران به تحصیل در رشته ادبیات فارسی ادامه داد و در سال ۱۳۴۲ درجه دکتری در زبان فارسی را گرفت و در سال ۱۳۵۱، بعد از درگذشت پدرش، سرپرستی و ادامه برگزاری جلسات قرآن را که پدرش بنیان‌گذار ان بود، برعهده گرفت. در تهران به مدت شش سال با سازمان لغتنامه دهخدا همکاری کرد و همزمان در دانشگاه تربیت معلم تدریس می‌کرد. بعد از انقلاب، به ریاست دانشگاه تربیت معلم منصوب شد و پس از بازنشستگی در سال ۱۳۶۰، همچنان به تدریس و تألیف ادامه داد.

جعفر شعار در مقاله‌ای با عنوان «اصلاح املای فارسی را از کجا شروع کنیم» به مناسبت تشکیل فرهنگستان زبان و ادب فارسی نوشته است: «اگر بپذیریم که الفاظ وسیله تفهیم و تفاهم هستند و هر قدر تلفظ و کتابت آن‌ها آسان‌تر باشد ما را زودتر به درک مقصود و مفهوم می‌رساند ناگزیر از مطالعه دقیق در باب رسم‌ خط فارسی خواهیم بود و به هرج و مرج و نابسامانی موجود در این خط پی خواهیم برد و چاره‌اندیشی خواهیم کرد.

عدم توجه به رسم‌ خط و نبودن ضوابط معقول نه‌تنها کار را بر نویسنده و خواننده دشوار می‌کند بلکه گاهی به جعل لغاتی در زبان می‌انجامد که خطرناک‌ترین امر برای یک زبان است. به عنوان مثال کلمه «دمان» را ذکر می‌کنیم. در فرهنگ‌های معروف فارسسی از جمله آنندراج و برهان قاطع «دمان» را به وقت و زمان معنی کرده و این بیت را شاهد آورده‌اند: «به صنعت هر دمان استاد نقاش/ برو نقش طرب بستی که خوش باش» این بیت از خسرو و شیرین نطامی و درباره شاپور نقاش است. پیداست که اصل آن بوده «به صنعت هر دم آن استاد نقاش»، کاتب نسخه «هر دم آن» را به هم پیوسته و هردمان نوشته و فرهنگ‌نویسی بی‌خبر دمان را لغتی انگاشته است.»

جعفر شعار در دوران حیات خود بیش از ۵۰ اثر به یادگار گذاشت که برخی از آن‌ها تألیف، بخشی ترجمه و بخشی تصحیح هستند. «فرهنگ‌واژه اخلاق در قرآن» (اخلاق از نظر قرآن)، «نگرشی بر آیات قرآن» با همکاری مصطفی و محمدحسین شعار، ترجمه جلد چهارم «الهدی من القرآن»، ترجمه « البهجه المرضیه»، «معالم القربه»، «سنی ملوک الارض والانبیاء»، «صوره الارض»، «ترجمه تاریخ یمینی»، «تاریخ بناکتی»، «جوامع الحکایات»، «قصه حمزه»، «غم‌نامه رستم و سهراب و رزم‌نامه رستم و اسفندیار» با همکاری حسن انوری، «اشعار کسایی مروزی»، «سیاست‌نامه جهانگشای جوینی»، «صائب تبریزی» با همکاری زین العابدین مؤتمن و حسن انوری، «سفرنامه ناصر خسرو»، «گفتارهای دستوری»، «پژوهشی در دستور زبان فارسی»، «فرهنگ املایی»، «شیوه خط معیار»، «گزیده تاریخ بیهقی» با همکاری نرگس روانپور، «گزیده اشعار رودکی» با همکاری حسن انوری، «گزیده اشعار منوچهری» با همکاری احمدعلی امامی افشار، «گزیده تاریخ بلعمی» با همکاری محمود طباطبایی اردکانی، «گزیده غزلیات مولوی» با همکاری سیروس شمیسا و «گزیده اشعار صائب زین‌العابدین مؤتمن» با همکاری حسن انوری از جمله آثار او هستند.

*