وزیر باید تصمیم بگیرد

رئیس پایگاه جهانی بازار تبریز درباره مسئله بحث‌برانگیز گازکشی در این میراث جهانی، با تاکید بر اینکه چنین اقدامی در تضاد با ضوابط یونسکو است و امکان دارد جایگاه جهانی این بازار را به خطر اندازد، گفت: تصمیم نهایی در این‌باره باید توسط وزیر میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی و در سطح وزارتخانه گرفته شود.

با مطرح شدن دوبارۀ مسئله گازکشی به بازار تاریخی تبریز، که سال‌هاست مطالبه بازاری‌ها بوده اما ضوابط یونسکو و میراث ملی و جهانی مانع آن شده است، ناصر زواری، رئیس پایگاه جهانی بازار تبریز، در واکنش به نگرانی‌هایی که در این‌باره بیان شده است، به ایسنا توضیحاتی داد و تأکید کرد که این مسئله از همان ابتدای تأسیس پایگاه مطرح بوده و اکنون نیز در سطح مدیریت کلان کشور در حال بررسی است.

زواری با اشاره به سوابق این مسئله گفت: از همان زمانِ تشکیل پایگاه میراث جهانی یونسکو، مسئله گاز و گرمایش بازار نیز مطرح بود. کارگاهی در نزدیکی بازار وجود دارد که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد بازار از آن تغذیه گاز دریافت می‌کند. این وضعیت پیش از ثبت جهانی بازار هم وجود داشته و عمدتاً بسیاری از مساجد، سراها و مغازه‌ها از گاز برای گرمایش استفاده می‌کردند.

رئیس پایگاه جهانی بازار تبریز اظهار کرد: بحث گازکشی به بازار تبریز، فقط یک مسئله فنی نیست، یک چالش فرهنگی، امنیتی و بین‌المللی هم است. اگر این اتفاق بیفتد، جایگاه جهانی بازار ممکن است به خطر بیفتد. خطر انفجار، آتش‌سوزی یا حتی آسیب در زمان زلزله و بحران‌های دیگر وجود دارد. تصمیم در این سطح به‌هیچ‌وجه در حیطه اختیار ما در استان آذربایجان شرقی نیست و باید در سطح وزارتخانه اتخاذ شود.

او ادامه داد: در سال‌های گذشته، تلاش‌هایی برای اجرای طرح گازکشی صورت گرفته است. برخی افراد ابتدا نتیجه‌ای نگرفتند و سپس موضوع را با وزیر پیشین (سید عزت‌الله ضرغامی) مطرح کردند. در ادامه، مشاوری تعیین شد که پس از بررسی‌های کارشناسی، اعلام کرد انرژی برق باید جایگزین گاز شود و استفاده از گاز در بازار به صلاح نیست. با این حال، برخی از بازاریان به مخالفت با این نظر پرداختند و اظهار داشتند که گاز ارزان‌تر است و روزانه صدها کپسول وارد بازار می‌شود.

زواری افزود: وزیر وقت هم ابتدا گفت که چرا از فناوری‌های نوین مثل سنسور و کنترل هوشمند استفاده نکنیم؟ اما وقتی با فشار و خواست جمعی برخی بازاریان مواجه شد، روند موضوع تغییر کرد. در نهایت، نظر مشاور پذیرفته نشد و موضوع بار دیگر به بن‌بست خورد. دوباره مراجعه‌هایی به مقامات، نمایندگان مجلس و استانداری انجام شد. ما هم مکاتباتی با سازمان‌های تصمیم‌گیر انجام دادیم، اما هنوز پاسخ روشنی دریافت نشده است. تصمیم نهایی درباره این موضوع بر عهده وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است و ایشان هم بررسی را به کارشناس تخصصی ارجاع خواهد داد. به نظر می‌رسد وزارتخانه هم با اجرای این طرح موافق نیست.

او با اشاره به پیچیدگی‌های اجرایی طرح گازکشی در بازار تبریز، اظهار کرد: گفته می‌شود هیأت‌ امنای بازار این درخواست را دوباره با استانداری آذربایجان شرقی درمیان گذاشته‌ است، اما هنوز معلوم نیست این هیأت‌ امنا دقیقاً چه کسانی هستند. هر کسی در تیمچه یا سرای خود فعالیت می‌کند و انسجام مدیریتی واحدی وجود ندارد. ما هم فقط نظرات کارشناسی را منتقل کرده‌ایم.

زواری در بخش دیگری از سخنانش به نظر یونسکو اشاره کرد و گفت: یونسکو در تمام آثار ثبت‌شده جهانی تاکید کرده است که هیچ‌گونه عنصر خطرزایی از جمله گاز، مواد اشتعال‌زا یا هر عاملی که منجر به انفجار، آتش‌سوزی یا آسیب در شرایط بحرانی شود، نباید وارد عرصه‌های میراث جهانی شود. حتی اگر از گاز به‌صورت محدود هم استفاده شود، باز هم خلاف تعهدات بین‌المللی است.

او ادامه داد: ما فقط با مشکل گرمایش مواجه نیستیم. الان بازار با مشکل سرمایش هم روبه‌روست. کولرهای گازی که نصب شده‌اند، برق زیادی مصرف می‌کنند و این موضوع در بلندمدت هم مشکل‌زاست. با توجه به تغییرات اقلیمی و گرم‌تر شدن زمین، شاید نیاز به سرمایش در آینده حتی از گرمایش هم بیشتر شود.

به گفته رئیس پایگاه جهانی بازار تبریز، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی هم در جلسات مختلف مطرح شده اما به نتیجه نرسیده است.

زواری گفت: بازار تبریز ساختمانی پیچیده و چند طبقه دارد. بسیاری از مغازه‌ها به پشت‌بام دسترسی ندارند و انرژی خورشیدی جوابگوی نیاز گرمایشی بازار نیست، به‌ویژه در فصل زمستان. این فناوری برای خانه‌های روستایی با مصرف محدود مناسب است، نه برای مجموعه‌ای مثل بازار تبریز.

او درباره راه‌حل‌های جایگزین نیز توضیح داد: پیشنهاد ما ایجاد نیروگاه‌های کوچک گازی در اطراف بازار بود، این طرح به سرمایه‌گذاری نیاز دارد. شهرداری، اداره برق و بخش خصوصی باید وارد عمل شوند و ما نیز آمادگی داریم همکاری کنیم اما بازاری‌ها همکاری نمی‌کنند و هزینه این کار بالاست و از عهده ما خار ج است. ما با لوله‌کشی منفرد در عرصه بازار مخالفیم اما با ایجاد نیروگاه و منبع در اطراف بازار که گاز بازار را تامین کند، مخالفتی نداریم.

زواری تأکید کرد: در حال حاضر، تصمیم‌گیری درباره این موضوع در سطح وزارتخانه است. ما نه اختیار داریم، نه امکان داریم که در استان تصمیم نهایی را بگیریم. مسئولیت این تعهد بین‌المللی بر عهده مقامات ارشد وزارت است. ما فقط می‌توانیم پیشنهاد و نظر کارشناسی بدهیم و منتظر باشیم که در سطح بالا در وزارت میراث فرهنگی در این باره جمع‌بندی کنند.

*