موزه قرآن درحال جمع‌آوری است

اعتراض‌ها نسبت به منتقل نشدن موزه قرآن از مرکز شهر تهران به کاخ سعدآباد راه به جایی نبرد. معاون میراث فرهنگی کشور درباره دلایل جابه‌جایی این موزه گفت که موزه قرآن به خاطر محدودیت‌ها در رنج بود. حالا مدیر موزه ملی قرآن خبر داده که آثار این موزه درحال جمع‌آوری است. هنوز محل استقرار موزه قرآن در کاخ سعدآباد مشخص نشده و تاریخی برای بازگشایی دوباره آن معلوم نیست.

به گزارش ایسنا، موزه ملی قرآن در دهه ۷۰، با پیگیری روانشاد حسن حبیبی و بر اساس طرح معماری بهروز احمدی، در ساختمانی مدرن و متناسب با کاربری موزه در تقاطع خیابان‌های امام خمینی و ولیعصر راه‌اندازی شد. در دل این موزه، آثار منحصربه‌فردی نگهداری می‌شود، از قرآن‌های خطی دوره تیموری و صفوی تا نسخه‌هایی با قدمت بیش از هزار سال، آثار خوشنویسان بزرگی چون میرعماد، عبدالمجید طالقانی و وصال شیرازی. مجموعه اولیه موزه به‌واسطه کوشش ناصر پازوکی، مدیر وقت موزه و میراث فرهنگی تهران، از منابع مختلف دولتی و اهدایی گردآوری شد.

حال این سوال مطرح است چرا سازه‌ای که با کاربری موزه و بعدها به‌طور ویژه برای صیانت از قرآن‌های خطی، آثار خوشنویسی و نسخ نفیس ساخته شده است، قرار است این کاربری را به خاطر «محدودیت‌های تردد و ضوابط امنیتیِ» آن نقطه از تهران از دست دهد؟

به عقیده برخی کارشناسان میراث فرهنگی «این انتقال، غیرکارشناسی، نگران‌کننده، فاقد شفافیت و پشتوانه کارشناسی، و تهدیدی برای یکی از شاخص‌ترین بناهای فرهنگیِ پس از انقلاب است، ‌ که بدون جلب اعتماد عمومی، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به سرمایه‌های معنوی کشور وارد سازد.»

اگرچه موزه قرآن در فهرست موزه‌های پربازدید تهران قرار ندارد اما این نگرانی وجود دارد که با انتقال آن به کاخ سعدآباد، به سرنوشت دیگر موزه‌های این مجموعه همچون «میرعماد» دچار شود و بازدیدکنندگان کم‌تری حتی به نسبت قبل، سراغ آن بروند.

پرسش‌ها و ابهام‌های زیادی درباره این تصمیم مطرح است که هنوز هم پاسخ روشنی به آن‌ها داده نشده است، از جمله اینکه سرنوشت ساختمان فعلی که گفته می‌شد از سوی نهاد ریاست جمهوری به وزارتخانه میراث فرهنگی واگذار شده، چه خواهد شد؟ و آیا در این تصمیم، نظر کارشناسان و حافظان میراث فرهنگی دریافت شده است؟ آثار این موزه قرار است به چه شکلی منتقل شوند و تا زمان بازگشایی موزه، آثار آن چه خواهد شد؟ این مجموعه قرار است به کدام ساختمان از مجموعه سعدآباد منتقل شود؟ آیا شرایط لازم برای حفاظت، نگهداری و نمایش عمومی این آثار که بیشتر نسخه خطی و مکتوب هستند، در محل جدید وجود دارد؟

برای رسیدن به پاسخ این پرسش‌ها، ایسنا با فخرالدین صابری، مدیر موزه ملی قرآن گفت‌وگو داشت. او با بیان اینکه در حال حاضر در مرحله نقل و انتقال وسایل و آثار هستیم، گفت: «آثار فرهنگی‌ـ‌تاریخی ارزشمند موزه ملی قرآن کریم، امین‌اموال دارند. لطفاً توجه داشته باشید که این آثار طبق ضوابط مشخص و با دقت بالا بسته‌بندی می‌شوند، ثبت و ضبط می‌شوند و سپس بر اساس همان ضوابط از محل فعلی به مخزن مورد نظر در مجموعه کاخ سعدآباد منتقل می‌شوند.»

او با اشاره به دغدغه‌های بیان شده، با این تاکید که «هیچ‌گونه جای نگرانی وجود ندارد»، افزود: «هیأتی متخصص به‌صورت دقیق بر روند کار نظارت دارند. اگر دقت و وسواس در این فرآیند نبود، قطعاً در دو روز ابتدایی می‌شد این جابه‌جایی را به پایان رساند. اما همین دقت، دلیل اصلی طولانی شدن کار بوده است؛ بسته‌بندی دقیق و منظم آثار.»

به گفته مدیر موزه ملی قرآن، «جمع‌آوری و جابه‌جایی آثار موزه ملی قرآن از دوشنبه هفته گذشته، یعنی ١۵ اردیبهشت ماه ١۴٠۴ آغاز شده است.»

مدیر موزه ملی قرآن در پاسخ به این پرسش که تصمیم انتقال موزه توسط کدام نهاد اتخاذ شده است، توضیح داد: «ببینید، در این جابه‌جایی حسن‌نیت وجود داشته است و دارد. از ابتدا هم موقعیت استقرار این موزه مناسب نبود. دقت بفرمایید، [موزه قرآن] در جایگاهی قرار داشت که طبیعی بود انتظار بهره‌برداری بیشتری از آن وجود نداشته باشد، چون هم در محدوده طرح ترافیک بود و هم جای پارک مناسب نداشت، و بازدید برای عموم به‌راحتی امکان‌پذیر نبود. بنابراین تصمیم گرفته شد به محلی منتقل شود که در آن، آثار موزه بیشتر در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد.»

صابری همچنین درباره محل جدید استقرار آثار موزه ملی قرآن و احتمال انتقال آثار به موزه آب در مجموعه سعدآباد با توجه به اینکه قرار است این موزه هم منتقل شود، گفت: «بله، صحبت‌هایی درباره انتقال آثار به ساختمان موزه آب شده است، اما این انتقال قطعاً دائمی نیست. جای مناسب‌تری نسبت به آنجا در نظر گرفته شده است که متعاقباً اعلام خواهد شد. هنوز صددرصد مشخص نیست که آن محل کجاست، اما اعلام خواهد شد. البته مدیریت محترم کاخ سعدآباد در این زمینه اطلاع‌رسانی خواهند کرد. منظورم این است که فعلاً فقط گفته شده است آثار به ساختمان موزه آب منتقل می‌شود، اما اینکه در آنجا افتتاحیه‌ای داشته باشیم یا نه، هنوز مشخص نیست و فعلا آثار به مخزن سعدآباد منتقل می‌شوند. »

مدیر موزه ملی قرآن درباره سرنوشت ساختمان فعلی موزه قرآن با توجه به اینکه گفته می‌شود در زمان دکتر حبیبی به میراث فرهنگی واگذار شده است، اظهار کرد: «اطلاعی ندارم. درباره تصمیم‌گیری انتقال موزه و سرنوشت ساختمان فعلی باید از خود وزارتخانه میراث فرهنگی سوال شود.»

صابری درباره اینکه یکی از نگرانی‌های موجود این است که مردم به موزه ملی قرآن اعتماد کرده و آثارشان را به این مجموعه اهدا کرده‌اند. در این شرایط که مشخص نیست آثار چگونه و به کجا منتقل و تا زمان برپایی دوباره موزه در چه محلی و با چه شرایطی نگهداری می‌شود، با وجود این ابهام‌ها چگونه قرار است این اعتماد و اطمینان حفظ شود؟ گفت: «هدف و نیت اصلی، بهره‌برداری بهتر و بیشتر از این آثار است. موزه ملی قرآن کریم یکی از ظرفیت‌های مهم نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه فرهنگی‌ـ‌مذهبی به‌شمار می‌رود. قطعاً آثاری که از سوی مردم اهدا شده است یا توسط موزه خریداری شده‌اند، همچنان با هویت موزه ملی قرآن کریم نگهداری خواهند شد و در معرض بازدید عموم قرار خواهند گرفت. هیچ جای نگرانی وجود ندارد.»

او با بیان اینکه «فعلاً تاریخ مشخصی برای افتتاحیه جدید مشخص نیست»، افزود: «الان نمی‌توانم زمان بازگشایی موزه قرآن را پیش‌بینی کنم، چون همان‌طور که عرض کردم، فرآیند بسته‌بندی و انتقال با دقت بالا در حال انجام است.»

صابری همچنین درباره یکی از دلایل این انتقال که کاهش تعداد بازدیدکننده‌ها ذکر شده است، گفت: «دقیق نمی‌دانم. این سوال را بهتر است از معاونت میراث فرهنگی بپرسید.»

*