فارن‌پالسی: آمریکا به ثروت‌های معدنی پاکستان چشم دارد

پس از آنکه چین در ادامه جنگ تجاری با آمریکا صادرات عناصر معدنی کمیاب را محدود کرده تا صنایع این کشور را به چالش بکشد، نشریه آمریکایی حالا از چشم‌داشت دولت ایالات متحده به منابع معدنی پاکستان خبر می‌دهد.

به گزارش ایسنا، در حالی که تلاش‌های دولت دوم «دونالد ترامپ» رئیس جمهور ایالات متحده برای انعقاد توافق معدنی با دولت اوکراین به بهانه بازپرداخت شدن کمک‌های ارسالی برای کی‌یف در طول جنگ با روسیه ادامه یافته و هنوز نتیجه نداده است، مجله آمریکایی «فارِن پالِسی» به انعکاس ابراز علاقه واشنگتن به دست یافتن به ذخایر معدنی پاکستان پرداخته است.

این نشریه گزارش داده است: «اریک مه‌یِر، مقام ارشد دفتر امور جنوب و مرکز آسیا در وزارت امور خارجه ایالات متحده، چند روز پیش در صدر یک هیات عازم اسلام آباد شد تا در اجلاسی با موضوع سرمایه‌گذاری در حوزه معادن شرکت کند. مه‌یر در نشست با شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان گفت شرکت‌های آمریکایی مشتاق سرمایه‌گذاری در ذخایر معدنی بکر پاکستان هستند.

این نشان‌دهنده یک میل و علاقه کلی‌تر تیم دونالد ترامپ به این حوزه است. این بحث و مذاکرات ۲ روز بعد از آن اتفاق افتاده که مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا در یک گفتگوی تلفنی با اسحاق دار، همتای پاکستانی، درباره تمایل واشنگتن به همکاری با اسلام‌آباد در زمینه منابع معدنی حیاتی سیگنال فرستاد.

به نوشته فارِن پالِسی، به نظر می‌رسد که قانونگذاران کنگره آمریکا نیز سیگنال‌های مشابهی را درباره میل آمریکا به بهره‌برداری از منابع معدنی پاکستان می‌فرستند. «جک برگمان» رئیس مشترک کمیته پارلمانی پاکستان در مجلس نمایندگان ایالات متحده، اخیرا گفت که این حوزه می‌تواند یک «بخش کلیدی» در شراکت با پاکستان باشد.

برگمان هفته گذشته سفری را به اسلام‌آباد در چارچوب اولین هیات مقام‌های کنگره ایالات متحده که از سال ۲۰۲۳ به این سو به پاکستان سفر کرده، داشت.

ذخایر معدنی پاکستان شامل منابع بزرگی از مس و طلا و همچنین مواد معدنی مهم دیگری نظیر لیتیوم بوده و برآورد شده که سطح آن به حدود ۶۰۰ هزار کیلومتر مربع می‌رسد، یعنی مساحتی معادل ۲ برابر بریتانیا.

در حالی که ارزش فعلی ذخایر معدنی پاکستان هشت تریلیون دلار برآورد می‌شود، اسلام‌آباد از خیلی وقت پیش به داشتن این ثروت معدنی مباهات کرده اما در عین حال از بابت یافتن سرمایه‌گذارانی که مشتاق بهره‌برداری از این ذخایر باشند به مشکل برخورده است.

فارن پالسی معتقد است که در این وضعیت ابراز علاقه دولت ایالات متحده به چنین سرمایه گذاری‌هایی می‌تواند برای اسلام‌آباد مهم باشد. اما از سوی دیگر چشم‌انداز همکاری اسلام‌آباد و واشنگتن در زمینه ذخایر معدنی با ریسک‌های امنیتی جدی نیز روبرو بوده و این ریسک‌ها باعث می‌شوند که این همکاری و شراکت تبدیل به یک قمار خطرناک برای طرفین شود.

این نشریه آمریکایی تحلیل کرده است: «منابع معدنی ظاهرا ممکن است یک نقطه شراکت مطلوب در روابط آمریکا و پاکستان که در پی خروج نظامیان ایالات متحده در سال ۲۰۲۱ از افغانستان، نقاط شراکت چندانی را پیدا نکرده، به نظر برسد. این در حالی است که در مقابل علاقه شدید دولت ترامپ به یافتن منابع معدنی کاملا شناخته شده است. تصمیم اخیر چین به منظور معلق کردن صادرات مواد معدنی کمیاب می‌تواند انگیزه مضاعفی به ایالات متحده با هدف یافتن فرصت‌های معدنی در پاکستان بدهد.»

در این میان پاکستان نیز ممکن است شاهد فرصتی برای به نمایش گذاشتن ثروت‌های معدنی خود خطاب به دولتی که شدیدا رویکرد معامله‌محور دارد، باشد.

شهباز شریف همچنین گفته است که سرمایه‌گذاری‌ها در بخش معادن می‌تواند وابستگی پاکستان به فایننس بین‌المللی را کاهش داده و دوام اقتصادی بلند مدت آن را تقویت کند. اما چالش عظیم مربوط به امنیت است. شرکت‌های معدنی اغلب باید با قبول یک ریسک بالا به خاطر ناپایداری‌های امنیتی در سراسر پاکستان متقبل فعالیت در این کشور شوند. اما شرایط پاکستان برای سرمایه‌گذاران بخش معادن به طور ویژه‌ای خطرناک بوده است.

طبق اعلام انستیتوی مطالعات صلح پاکستان، در این کشور در سال گذشته میلادی ۵۲۱ حمله تروریستی اتفاق افتاد که افزایش ۷۰ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ نشان داده است. بیش از ۹۵ درصد از این ۵۲۱ حمله در استان‌های بلوچستان پاکستان و خیبر پختونخواه رخ دادند یعنی استان‌هایی که بر اساس نقشه‌های رسمی از معادن پاکستان، میزبان بیشترین میزان از ذخایر معدنی شناخته شده این کشور هستند. این روند ناامنی در سال ۲۰۲۵ نیز ادامه یافته است: از مجموع ۵۴ حمله تروریستی که در ماه فوریه در پاکستان گزارش شدند، ۵۳ مورد در این ۲ استان اتفاق افتادند.

گروه جدایی‌طلب و تروریستی موسوم به «ارتش آزادی‌بخش بلوچستان» یکی از قوی‌ترین عامل‌های خشونت در پاکستان بوده است.

در فاصله سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، تعداد حملاتی که از سوی این گروه شبه‌نظامی و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی ممنوعه اجرا شد به میزان ۱۱۹ درصد افزایش یافت.

در این میان عملیات‌های ضد تروریسم و سرکوب شبه‌نظامیان از سوی دولت پاکستان و اجرای پروژه‌های بزرگ زیرساختی در بلوچستان و خیبرپختونخواه در دهه‌های اخیر باعث خشم مردم محلی شده است. در این میان خشم بزرگ محلی‌ها از پروژه‌های بهره‌برداری از منابع خیلی وقت است که محرک حملات گروه تروریستی «ارتش آزادی‌بخش بلوچستان» بوده است.

در پایان، نشریه فارن پالسی نتیجه می‌گیرد: «در نتیجه این وضعیت سرمایه‌گذاران در معادن در پاکستان قدم در یک انبار باروت می‌گذارند. فرمانده ارتش پاکستان قول تامین امنیت برای سرمایه‌گذاران در معادن را داده اما پاکستان نتوانسته به طور کافی نگرانی‌های امنیتی سرمایه‌گذاران چین – نزدیک‌ترین متحدش – را با وجود بکارگیری هزاران نیروی امنیتی برای محافظت از پروژه‌های زیرساختی چینی‌ها، بر طرف کند.»

در این میان، این رسانه می‌نویسد، اگر سرمایه‌گذران معادن از ایالات متحده یا کشورهای دیگر چشم به استفاده از فرصت‌های موجود در پاکستان داشته باشند ممکن است بخواهند که نیروهای امنیتی خود را نیز با خود به پاکستان بیاورند. چنین استقرار نیرویی در پاکستان غیرقانونی است اما حتی اگر پاکستان با آن موافقت کند، خود این موضوع تبدیل به یک عامل تشدید بیشتر بی‌ثباتی و تنش خواهد شد.

*