اهمیت سواحل مکران در افزایش جایگاه اقتصاد دریامحور در ایران

به گزارش صنعت نیوز، کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: از منظر مناسبات بین‌المللی و به ویژه مسائل تجاری و اقتصادی، وجود پایتخت ایران در سواحل مکران باعث می‌شود موضوع قدرت و اقتصاد دریامحور در ایران جایگاه ویژه‌ای پیدا کند و اهمیت آن برای همه ارکان و مردم بیشتر روشن شود.
طی روزهای اخیر اظهارنظرهایی از مقامات ارشد دولت جمهوری اسلامی ایران درباره بررسی امکان انتقال پایتخت به سواحل مکران و موضوع تمرکززدایی مطرح شده است، چنان‌که «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در شهریورماه و در بازدید از قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) با اشاره به چالش‌های توسعه کشور گفت: «اینکه بخواهیم همچنان منابع اولیه را از جنوب کشور و دریا به مرکز بیاوریم و تبدیل به محصول کنیم و دوباره برای صادرات به جنوب بفرستیم، به شدت توان رقابت ما را مستهلک کرده و کاهش می‌دهد. چاره‌ای نداریم جز اینکه مرکزیت اقتصادی و سیاسی کشور را به جنوب و نزدیک دریا منتقل کنیم.»
«محمدرضا عارف» معاون اول رئیس‌جمهور در همین راستا از سوی رئیس‌جمهور مامور بررسی طرح انتقال پایتخت شد. او مکران را به عنوان یکی از مناطقی که قابلیت انتقال پایتخت دارند، معرفی کرده است. معاون اول رئیس‌جمهور در این زمینه گفته است که«اگر به این جمع‌بندی برسیم که به خاطر محدودیت هایی که در ارائه خدمات، مثل آب به مردم تهران داریم، نمی‌توانیم بیش از این پاسخگوی مردم باشیم، قطعا در انتقال پایتخت تردید نمی‌کنیم و یکی از مناطقی که می‌تواند به صورت جدی مطرح باشد منطقه مکران است. این منطقه جای مناسبی است و محدودیتی هم ندارد. مراکز دیگری هم برای انتقال پایتخت در گذشته مطرح بود، اما هر کدام محدودیت‌های خاص خود را داشتند مثلا مشکل تامین آب داشتند یا گرفتار سایر مسائل حاشیه‌ای بودند.»
«فاطمه مهاجرانی» سخنگوی دولت نیز درباره زمان تحقق طرح انتقال پایتخت گفت که این طرح در حال بررسی کارشناسی است. او مطرح کرد که «فعلا در واقع داریم درباره این مساله کار می‌کنیم تا بتوانیم موضوع را به سمتی ببریم که بهترین اثربخشی را داشته باشه اما موضوع آن‌قدر فوری نیست.»
تکیه بر قدرت دریایی
«رضا ذبیحی» کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایسنا درباره برخی از اظهارنظرهای مطرح شده در مورد طرح احتمالی انتقال پایتخت به مکران گفت: انتقال پایتخت امری است که به لحاظ ضرورت و امکان‌سنجی نیازمند مطالعات دقیق در ابعاد گوناگون فنی، نظامی، سیاسی و اقتصادی است، با این وجود با فرض اینکه ضرورت و امکان تغییر پایتخت وجود داشته باشد، انتخاب سواحل مکران بهترین گزینه برای ایران در جهت دست یافتن به اهداف خود در عرصه بین‌المللی است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در این ارتباط افزود: طی سالیانِ سال، نگاه به تاریخ ایران و تحولات آن نشان می‌دهد که عموما تکیه در ایران بر قدرتِ برّی بوده است و کمتر به موضوع قدرت بحری بودن ایران توجه شده است، در حالی که بررسی تاریخی نشان می‌دهد که مهم‌ترین قدرت‌های دنیا همواره قدرت‌هایی بودند که تکیه کاملی بر قدرت بحری داشته‌اند.
این استاد روابط بین‌الملل تاکید کرد: طی قرون پانزدهم تا هفدهم دلیل برتری هلند، پرتغال و اسپانیا و در قرون هجدهم و نوزدهم دلیل برتری بریتانیا و در قرن بیستم دلیل برتری ایالات متحده آمریکا تکیه آنها بر قدرت بحری بود و اینکه بیشتر مراکز مهم نظامی و اقتصادی آن‌ها در کمترین فاصله با دریا و اقیانوس‌ها قرار داشت.
رضا ذبیحی ادامه داد: سوای اهمیت نظامی و استراتژیک، تجارت خارجی که یک نیاز اساسی امروز ایران است و در شرایط چندان مطلوبی به سر نمی‌برد، موضوع مهم دیگری است که در صورت انتقال پایتخت به مکران می‌تواند رشد مناسب و چشمگیری داشته باشد.
اتصال مستقیم ایران به اقیانوس
او تاکید کرد: البته در حال حاضر موانع تجارت خارجی به اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران مرتبط است و به این موضوع گره خورده است، اما با فرض رفع و یا کاسته‌شدن از دامنه این تحریم‌ها، تمرکز و تکیه ایران بر دریای عمان و سواحل مکران شرایط و زمینه‌های رونق در تجارت خارجی را دو چندان خواهد کرد.
این استاد روابط بین‌الملل دانشگاه افزود: چنانچه به کشورهای اطراف خود نیز بنگریم، یکی از دلایلی که کشورهایی نظیر امارات و ترکیه که در سال‌های اخیر پیشرفت‌های زیادی از نظر تجارت خارجی داشته‌اند، این است که اقتصاد دریامحور در برنامه های آن‌ها جایگاه کلیدی داشته است و به عنوان نمونه مهمترین شهر ترکیه یعنی استانبول در مجاورت دریا قرار دارد.
ذبیحی ادامه داد: اگر چه خلیج فارس برای ایران حائز اهمیت فوق‌العاده و راهبردی است و بسیاری از منابع نفت ایران از این ناحیه استخراج و برداشت می‌شود، اما اهمیت سواحل مکران در این است که بدون هیچ واسطه‌ای ایران را مستقیم به اقیانوس متصل می‌کند، در حالی که برای رسیدن به اقیانوس از سواحل خلیج فارس باید از تنگه هرمز عبور کرد. البته اگر چه ایران بر این تنگه اشراف کامل دارد، ولی در هر صورت یک تنگه بین‌المللی محسوب می‌شود که عمان سواحل جنوبی آن را شامل می‌شود و در مورد چگونگی اجازه عبور از آن نیز بعضا اختلاف نظر میان ایران و قدرت‌های جهانی وجود دارد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین افزود: بررسی مجموعه این عوامل به ما نشان می‌دهد که از منظر مناسبات بین‌المللی چه به لحاظ سیاسی و نظامی و به ویژه از لحاظ مسائل تجاری و اقتصادی، وجود پایتخت ایران در سواحل مکران باعث می‌شود موضوع قدرت و اقتصاد دریامحور در ایران جایگاه ویژه‌ای پیدا کند و اهمیت آن را برای همه ارکان و مردم بیشتر روشن شود.
ذبیحی تاکید کرد: تکیه بر رویکرد قدرت و اقتصاد دریامحور با پشتوانه وجود پایتخت در آن محل، باعث خواهد شد تمرکز و توجه واقعی به چنین رویکردی در حکمرانی افزایش یابد که طی قرن‌ها مغفول مانده و کمتر به آن توجه شده است.

*