«جوکر ۲» یک هیچ به نفع زنان!

روز چهارشنبه هفته گذشته اولین قسمت از فصل جدید «جوکر» با حضور بانوان در شبکه نمایش خانگی منتشر شد تا سرانجام احسان علیخانی به قولی که در فصل اول داده بود عمل کند؛ قولی که به دنبال انتقاداتی از حضور صرفِ مردان در فصل نخست این برنامه شکل گرفته بود. هرچند فصل جدید هم به علت برخی شوخی‌ها از گزند انتقادهای برخی جریان‌ها دور نماند، اما حضور بانوان حداقل در قسمت نخست توانست ورق را برگرداند.
به گزارش ایسنا، نوک پیکان انتقاداتی که درباره جوکرِ کاملا مردانه به سمت علیخانی گرفته شده بود را نمی‌شد صرفا به سمت او گرفت؛ چراکه اساسا موضوع حضور زنان در بسترهای خلق موقعیت‌های طنز، حتی در فیلم‌ها و سریال‌ها نیز با چالش‌ها و خط‌قرمزهای پررنگی که گاهی رنگ و بوی اعمال سلایق شخصی مدیران یا خودسانسوری سازندگان در آن دیده می‌شود، همراه بوده است؛ چه برسد به اینکه قرار باشد یک رئالیتی‌شوی طنز در چهار قسمت حدودا یک ساعته تنها با حضور بانوان ساخته شود.
حالا در قسمت اول «جوکر» با حضور بانوان، تمام بار موقعیت خلق طنز و شوخی وابسته به کسانی است که به دلایل مختلف دستشان برای این کار به اندازه مردان باز نیست و البته نتیجه چیزی فراتر از انتظار بوده و واکنش‌های مثبت قابل توجهی داشته است.
«ساترا» دیر وارد عمل نشد؟!
«جوکر ۲» با حضور بانوان در شرایطی منتشر شد که چهار قسمت اول این فصل با حضور بازیگران مرد و با اجرای علیخانی، به دلیل شوخی‌های نامناسب برای تمام سنین، انتقادهای فراوانی را به دنبال داشت. اما ساترا با تاخیر چندهفته‌ای، سرانجام هفته گذشته و چند روز پیش از انتشار جوکر خانم‌ها، اعلام کرد که برخی قسمت‌های فصل دوم «جوکر» فاقد مجوز انتشار است و مورد تایید ساترا نیست!
این موضع‌گیری ساترا در حالی صورت گرفت که اولا حدود یک ماه از اتمام پخش فصل دوم این برنامه می‌گذشت و هیچکس متوجه نشد که چرا ساترا به عنوان تنظیم‌گر و ناظر نمایش خانگی، باید تا این حد دیر، واکنش نشان دهد!
ثانیا زمان‌بندی بیانیه ساترا از جهت دیگر نیز ایرادهای فراوانی داشت؛ چرا که انتشار این بیانیه دقیقا چند روز قبل از پخش جوکر با حضور بانوان، مخاطبان و رسانه‌ها را به این اشتباه انداخت که شاید قرار است پخش جوکر خانم‌ها با مشکل مواجه شود.
برگ بنده‌ای از جنس محدودیت!
می‌توان گفت حواشی پیرامون «جوکر ۲» با حضور زنان، حتی بیش از آنکه متوجه محدودیت‌های عرفی آنها باشد، از یک پرسش نشأت می‌گرفت: «اگر نتوانند به اندازه کافی بخندانند چه؟»
این سوال، حتی پیش از تولید و ضبط کار از سوی برخی رسانه‌ها هم مطرح می‌شد و همین موضوع هم تولید چنین برنامه‌ای را سخت‌تر می‌کرد. در نهایت اما با پخش نخستین قسمت از جوکر ۲ با حضور زنان مشخص شد این نگرانی حداقل برای قسمت اول بی‌جا بوده است. با وجود اینکه دستِ زنان در بیان برخی شوخی‌ها، خواندن آواز، انجام حرکات موزون و ... همچون مردان در جوکر باز نیست، اما با این حال در همین قسمت اول نشان دادند که می‌توانند با خلق موقعیت‌هایی فکر شده مانند شوخی سوسن پرور با چند سوسک به عنوان حیوان خانگی‌ و یا اجرای جوکرتایم گیتی قاسمی، از مخاطب خنده بگیرند.
درواقع شاید اصلا بتوان همین محدودیت‌ها را برگ برنده تیم نویسندگان برنامه و خلاقیت شرکت‌کنندگان دانست که باعث شد انرژی بیشتری برای خلق طنزِ مناسب بگذارند. در همین راستا، آن‌ها از برخی بداهه‌گویی‌ها، شوخی‌های جنسی و یا تعریف خاطراتی تکراری، مشابه روندی که مهران غفوریان در نخستین‌ قسمت‌های جوکر ۲ در پِی گرفته بود پرهیز کردند تا مخاطب در شرایطی قرار گیرد که به یک شوخی فکر شده و دستِ اول بخندد.
«ما اولین زنانی هستیم که پامون به جوکر باز شد»
«ما اولین زنانی هستیم که پامون به جوکر باز شد»؛ کسانی که قسمت اول جوکر خانم‌ها را تماشا کرده‌اند، بارها با این جمله که توسط شرکت‌کنندگان بیان می‌شد، مواجه شدند. باید پذیرفت که ۸ شرکت‌کننده زن جوکر کاری بسیار سخت‌تر از مردان برای خلق طنز داشتند. از سوی دیگر، حضور آن‌ها را می‌توان به نوعی فتح باب برای این مدیوم دانست که البته مشخص بود احسان علیخانی به عنوان تهیه‌کننده و گرداننده جوکر، کاملا دست‌ به عصا و با مراقب پیش می‌رود تا جایی که در واکنش به چند جمله، به شوخی و کنایه تاکید کرد که «اصلا دوستان اصرار داشتن که خانوما بیان! اما یه کاری کنید این ضبط، به پخش هم برسه!»
تماشای جوکر، بدون نگرانی از شوخی نامتعارف
در پسِ تمام شوخی‌ها و خنده‌هایی که در قسمت نخست جوکر از زنان دیدیم، رد پای محوی از استرس هم وجود داشت؛ استرسی که شاید بخشی از آن به دلیل ترس از کافی نبودن شوخی‌ها و مقایسه با مردان به وجود می‌آمد. با این حال اما به گواه بسیاری از نظراتی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، زنان در جوکر حداقل در قسمت نخست توانستند خانواده‌ها را بدون نگرانی از بیان یک شوخی نامتعارف یا نامناسب برای کودکان، بخندانند.
حضور تلفنی علی اوجی و انتقاد تند احسان علیخانی
با این وجود نمی‌توان این قسمت از جوکر را کاملا خالی از ایراد دانست. نرگس محمدی که به نظر می‌رسید بیش از سایرین استرس دارد و حتی در این قسمت نتوانست حضور چشمگیری هم در خلق موقعیت‌های طنز داشته باشد، در بخشی از برنامه به همسرش علی اوجی متوسل شد تا شاید جوکی که او از پشت تلفن تعریف می‌کند، بتواند دیگران را بخنداند. این اتفاق با واکنش تقریبا تند احسان علیخانی - میزبان برنامه روبرو شد و تاکید کرد حق ندارند برای خنداندن به کسی خارج از مسابقه متوسل شوند. از طرفی جوکی که علی اوجی تعریف کرد باعث نقد کاربران فضای مجازی هم شد و برخی آن را نژادپرستانه دانستند.
ماجرای یک تمسخر تاریخی
از طرفی موضوع دیگری که واکنش بخشی از کاربران فضای مجازی را در پی داشت، مربوط به عکس زنی‌ است که گیتی قاسمی او را به عنوان عمه مادرش معرفی کرد. عکس این زن، به واسطه ظاهر غیر امروزی‌اش دستمایه شوخی‌ قرار می‌گیرد و در نهایت هم یکی از شرکت‌کنندگان به شوخی می‌گوید «او دختر شایسته زمان خودش بوده».
اما چرا این شوخی، تنه به تمسخر می‌زند؟ عکس نمایش داده شده توسط گیتی قاسمی، تصویری از «مهدعلیا» مادر ناصرالدین شاه بود که برخی از نقل‌های تاریخی، این زن را یکی از مقتدرترین و با نفوذترین زنان ایران در عصر معاصر می‌دانند اما در این برنامه، او تا حد سوگولی دربار تقلیل پیدا کرد و تنها به واسطه ظاهرش قرار بود موجب خنده دیگر رقیبان و مخاطبان شود.
هنوز دود از کُنده بلند می‌شود؟
در کنار این نکته قابل نقد، نکته مثبت تمام قسمت‌های جوکر در فصل اول و دوم، توجه به حضور بازیگران مسن است؛ روندی ادامه‌دار که در میان شرکت‌کنندگان زن‌ هم رعایت شده است. در برخی قسمت‌ها که شاید مخاطب حس کند بعضی از شرکت‌کنندگان سن و سال‌دارتر ممکن است در خلق شوخی کم بیاورند، ناگهان ورق برمیگردد و آنها نشان می‌دهند که کت تن کیست و هنوز دود از کُنده بلند می‌شود. قدرت خلق موقعیت‌های طنز در برخی از شرکت‌کنندگان سن و سال‌دارتر تا جایی پیش رفت که بسیاری از بازیگران جوان توسط آن‌ها حذف و از مسابقه خارج شدند. رضا نیکخواه، سیروس میمنت، مجید مظفری و حالا هم ناهید مسلمی دقیقا مثالی برای همین موضوع هستند.
در نهایت پخش جوکر۲ با حضور بانوان را می‌توان یک سنت‌شکنی دانست؛ اتفاقی مثبت که هم توانست استعداد طنزِ زنان بازیگر را که تا حدی در سایه همکاران مردشان به درستی دیده نمی‌شد، خارج کند و هم نشان داد می‌توان بدون شوخی‌های جنسی، لحظات شادی برای مخاطب رقم زد و مخاطب نیز آن را بپسندد.

*