چگونه از بیماری‌های مشترک انسان و دام در امان بمانیم

مدیر بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان اصفهان با تاکید بر اینکه انواع بیماری‌های میان انسان و حیوان شاید به ۴۰۰ نوع برسد، گفت: بین این بیماری‌ها مهم‌ترین آن تب مالت، هاری حیوانی و انسانی، سیاه‌زخم و تب خون‌ریزی‌دهنده کریمه کنگو است که در مناطق مختلف آمار و شرایط ابتلاء به آن متفاوت خواهد بود.
رضا فدایی در نشست خبری روز جهانی بیماری‌های مشترک انسان و دام با اشاره به گستردگی موضوع بیماری‌های مشترک انسان و دام، اظهار کرد: یک‌سری از بیماری‌های عفونی توسط عواملی مانند باکتری، قارچ، ویروس و انگل و… انسان و حیوان را درگیر می‌کند و از حیوان به انسان و برعکس منتقل می‌شود.
وی با اعلام اینکه انواع بیماری‌های میان انسان و حیوان شاید به ۴۰۰ نوع برسد، افزود: بعضی از این بیماری‌ها بیشتر به انسان لطمه می‌زند و اثر چندانی بر حیوان ندارد یا برعکس بیشتر برای حیوانات مشکل‌آفرین است، در مواردی هم برای هر دو مشکلات بزرگی ایجاد می‌کند، یک پای این بیماری‌ها در دام خواهد بود، بنابراین کار روی آن‌ها مستلزم یک همکاری نزدیک بین بهداشت انسانی، بهداشت حیوانات و حمایت افکار عمومی است.
مدیر بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان اصفهان، تصریح کرد: اگر مردم از موارد پیشگیری آگاهی نداشته باشند، اتفاق مثبتی رخ نمی‌دهد، در مناطق مختلف، شرایط بیماری‌ها نیز متفاوت است، بین این بیماری‌ها مهم‌ترین آن تب مالت، هاری حیوانی و انسانی، سیاه‌زخم و تب خون‌ریزی‌دهنده کریمه کنگو است که در مناطق مختلف آمار و شرایط ابتلاء به آن متفاوت خواهد بود.
وی با بیان اینکه حیوان‌گزیدگی و هاری ناشی از گزیدگی توسط انواع حیوانات در کشور و استان به شدت رو به افزایش است، یادآور شد: نزدیک به ۲۰ هزار مورد حیوان‌گزیدگی در سال مراجعه داشته‌ایم که نزدیک به یک چهارم از آن حیوانات بعد از اینکه آزمایش شدند، هار بودند. همچنین برخی معتقد هستند بیماری کرونا که چند سال است جامعه را درگیر کرده و هنوز هم به اتمام نرسیده، عامل آن از حیوان به انسان منتقل شده است.
بیماری هاری کشنده است
فدایی با تاکید بر اینکه اگر انسان هار شود، صد درصد می‌میرد، توضیح داد: در سال‌های اخیر به دلیل افزایش حیوانات ولگرد در معابر، آمار رو به افزایش و یک‌سری از موارد گزش به دلیل نگهداری حیوان در منازل و همزیستی با انسان بوده است. با وجود افزایش حیوان‌گزیدگی در ۲۰ سال گذشته هیچ مورد ابتلاء و مرگ ناشی از هاری انسانی در استان اصفهان نداشتیم، علت آن هم مراجعه سریع مردم به مراکز واکسیناسیون است که پس از آن در سه نوبت واکسن دریافت می‌کنند و با این اقدام از ابتلاء به هاری جلوگیری می‌شود.
وی با اشاره به اینکه آمار هاری در سال‌های اخیر دو برابر شده است، خاطرنشان کرد: افزایشی در آمار ابتلاء به بیماری تب مالت مشاهده نمی‌شود و بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ مورد ابتلاء به آن در سال گزارش می‌شود که به نظر می‌رسد این رقم یک پنجم واقعیت باشد.
مدیر بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان اصفهان، اضافه کرد: هر فردی که مورد گاز گرفتگی، لیس زدن یا پنجه کشیدن از سوی هر حیوانی شد، باید به مراکز درمانی مراجعه کند. حتی اگر حیوانی زیر نظر دامپزشک، آرام و واکسن زده شده باشد نیز لازم است فرد بلافاصله پس از گزش به مراکز واکسیناسیون هاری مراجعه کنند. در هر شهرستان استان یک مرکز واکسیناسیون هاری وجود دارد که این مرکز در شهرستان اصفهان، مرکز ابن سینا است.
وی با بیان اینکه هر فردی که از تزریق واکسن غفلت کند، در معرض هاری و مرگ ناشی از آن قرار دارد، گفت: تب مالت از مصارف لبنیات غیرپاستوریزه، پنیر محلی، سرشیر و خامه ایجاد می‌شود و با تب و لرز و بی‌حالی بروز می‌کند و فرد مبتلا به این بیماری لازم است بیش از دو ماه دارو مصرف کند. افراد به منظور پیشگیری از ابتلاء به این بیماری، باید تمام موارد لبنی را پاستوریزه استفاده کنند و خود را در معرض بیماری قرار ندهند.
فدایی با بیان اینکه ۷۰ درصد گزش‌ها مربوط به گزش سگ است، افزود: در این موارد اگر سگ صاحب داشته باشد، صاحب حیوان در قبال مهار آن مسئولیت دارد. گزش جانوران زهری آمار متفاوتی دارد که بالا نیست و در بعضی شهرهای کویری احتمال گزش آنها وجود دارد.
وی تاکید کرد: افراد نباید با بهانه‌هایی مانند اینکه سگ از خانه بیرون نرفته، حیوان آرامی است، علامتی ندارد و خرگوش عامل انتقال هاری نیست، مراجعه به مرکز واکسیناسیون را به تأخیر بیندازند. تشخیص هاری توسط متخصصان حاضر در مراکز انجام می‌شود که ۲۴ ساعته و به‌صورت شبانه‌روزی در حال خدمت‌رسانی هستند.
مدیر بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان اصفهان، اظهار کرد: وقتی حیوانی انسان را گاز می‌گیرد، ویروس از بزاق دهان او وارد محل گزش می‌شود و حرکت خود را به سمت مغز آغاز می‌کند. واکسن نیز در ابتدایی‌ترین لحظه ممکن ویروس را احاطه می‌کند و در صورت نبود خدمات واکسیناسیون، تنها در استان اصفهان سالانه ۳۵۰۰ نفر در پی ابتلاء به بیماری هاری جان خود را از دست می‌دادند. دوره نهفتگی ویروس هاری می‌تواند از چند روز تا ۲۰ سال ادامه داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه بیشتر افراد مبتلا به بیماری تب کریمه کنگو، اقدام به ذبح دام خارج از کشتارگاه کرده بودند، ادامه داد: در صورتی که ذبح دام باید در کشتارگاه و با استفاده از تجهیزات مناسب انجام شود. حیوانات دارای بیماری تب کریمه کنگو بدون علامت هستند، اما از طریق خون آلوده آنها، افراد نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند.
فدایی، افزود: در بعضی موارد بیماری تب کریمه کنگو از طریق کنه حاضر بر پوست حیوان منتقل می‌شود و به همین علت، افراد در صورت مشاهده کنه روی پوست خود، از کشتن و له کردن آن پرهیز و آن را به آرامی از پوست خود جدا کنند.
وی، با بیان اینکه سیاه‌زخم نیز از بیماری‌های انتقالی از حیوان محسوب که با ایجاد زخم، در نواحی خاص، ایجاد مشکل می‌شود، توضیح داد: افراد در ارتباط با دام، پوست دام و سفیدآب، در معرض خطر ابتلاء به سیاه‌زخم قرار دارند و در صورت مشاهده ضایعه باید بلافاصله اقدام به درمان کنند.
مدیر بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان اصفهان با بیان اینکه از ابتدای سال جاری تاکنون، مورد اثبات شده‌ای در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برای تب کریمه کنگو گزارش نشده است، گفت: نمونه‌هایی از موارد مشکوک به بیماری تب کریمه کنگو گرفته شده که نتایج آنها منفی بوده است. سال گذشته پنج تا شش مورد ابتلاء به این بیماری به ثبت رسید که یکی از افراد مبتلا نیز جان خود را از دست داد.
وی اضافه کرد: گوشت تازه، قبل از مصرف ۲۴ ساعت و اعضایی مانند کبد ۴۸ تا ۷۲ باید در یخچال نگهداری شود؛ چراکه تب کریمه کنگو، خطری دائمی است. عید قربان را پشت سر گذاشتیم و ایام محرم را در پیش داریم و همچنان تاکید بر این است که تمام کشتارها باید در کشتارگاه صورت گیرد. این بیماری ۴۰ درصد احتمال مرگ دارد و موارد مرگ‌و میر در مدت زمان اخیر کمتر شده است.
فدایی با اشاره به پشه خاکی و نحوه مبارزه با آن، تصریح کرد: در بعضی موارد این پشه‌ها انگل را از موش‌های خاصی می‌گیرد و گزش آن‌ها منجر به ایجاد بیماری سالک می‌شود. مناطق سالک‌خیز مشخص و بیشتر در شرق اصفهان هستند؛ البته ممکن است وسعت این مناطق افزایش پیدا کند.

*