برای دیابت چه رژیمی خوبه؟

رژیم غذایی برای بیماران دیابتی بسیار مهم است زیرا دیابت یک بیماری مزمن است که می‌تواند با مصرف نامناسب غذا و نداشتن کنترل مناسب بر سطح قند خون، عوارض جدی برای سلامتی فرد ایجاد کند؛ بنابراین، رعایت یک رژیم غذایی سالم و منظم که شامل مواد غذایی با میزان مناسب قند و کربوهیدرات است، می‌تواند به کنترل سطح قند خون و پیشگیری از عوارض بیماری کمک کند.
به گزارش ایسنا به نقل از کلینیک نیلسار، بیماری دیابت سطح قند خون را افزایش می‌دهد که باعث مشکلات قلبی، کلیوی، نوروپاتی و دیگر عوارض ممکن است. با رعایت یک رژیم غذایی مناسب، بیمار می‌تواند میزان قند خون خود را کنترل کرده و از عوارض بیشتر جلوگیری کند؛ برای مثال، مصرف کربوهیدرات پایین و فیبر بالا می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند و در مقابل، مصرف غذاهایی با قند بالا مانند نوشابه، شیرینی و بیسکوییت باید محدود شود.
در کنار این، مواد غذایی دیگری همچون پروتئین، چربی‌های سالم و میوه‌ها و سبزیجات نیز باید در رژیم غذایی بیمار دیابتی حضور داشته باشند. از آنجا که بیمار دیابتی نباید به مصرف قند بالا و غذاهای پرچرب دست بزند، پروتئین‌های با کمترین میزان چربی مانند ماهی، گوشت سفید و سویا را می‌توان به عنوان منابع پروتئینی در رژیم غذایی او در نظر گرفت.
رژیم‌های غذایی مناسب برای بیماران دیابتی
رژیم غذایی مدیترانه‌ای
رژیم غذایی مدیترانه‌ای، رژیم غذایی‌ است که در بسیاری از کشورهای ساحلی دریای مدیترانه رایج است. این رژیم غذایی شامل مصرف مواد غذایی سالمی همچون میوه، سبزیجات، غلات کامل، ماهی، گوشت سفید، تخم مرغ و محصولات لبنی کم چرب است.
در رژیم غذایی مدیترانه‌ای، مصرف چربی سالم مانند روغن زیتون، آجیل‌ها و ماهی نیز توصیه می‌شود. در این رژیم غذایی، از مواد غذایی پرکربوهیدرات مانند نان سفید و شیرینی‌های پخته شده کمتر استفاده می‌شود.
این رژیم غذایی به دلیل مصرف میوه، سبزیجات و مواد غذایی کم چربی و کم نمک، می‌تواند به بهبود وضعیت دیابت کمک کند؛ همچنین، مصرف مواد غذایی با مقادیر متعادل از مواد مغذی مختلف، بهبود سلامت قلبی و عروقی و کاهش خطر بروز بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی، سرطان و دیابت را به همراه دارد.
مزایای رژیم غذایی مدیترانه‌ای
رژیم غذایی مدیترانه‌ای با مصرف مواد غذایی سالم، بهبود سلامتی بسیاری از افراد را به همراه دارد. برخی از مزایای رژیم غذایی مدیترانه‌ای عبارتند از:
کاهش خطر بیماری‌های قلبی: مصرف مواد غذایی کم چربی و با مقادیر مناسب از املاح و ویتامین‌ها در رژیم غذایی مدیترانه‌ای، به کاهش خطر بروز بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
کاهش خطر ابتلا به دیابت: مصرف مواد غذایی با میزان مناسب کربوهیدرات، مانند سبزیجات و میوه‌ها، در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ مؤثر است.
بهبود عملکرد مغز: رژیم غذایی مدیترانه‌ای با مصرف روغن زیتون، مواد غذایی با مقادیر مناسب چربی و مضاد اکسیدان‌ها، به بهبود عملکرد مغز و حافظه کمک می‌کند.
کاهش خطر بروز سرطان: مصرف میوه‌ها، سبزیجات و ماهیان کم چرب در رژیم غذایی مدیترانه‌ای، باعث کاهش خطر بروز برخی از سرطان‌ها مانند سرطان پستان و سرطان روده بزرگ می‌شود.
بهبود سلامت استخوان: مصرف مواد غذایی با مقدار مناسب کلسیم و ویتامین د، در رژیم غذایی مدیترانه‌ای، به بهبود سلامتی استخوان کمک می‌کند.
کاهش التهاب: رژیم غذایی مدیترانه‌ای با مصرف مواد غذایی سالم، باعث کاهش التهاب در بدن می‌شود و در مواردی مانند بیماری‌های التهابی مفاصل کاربرد دارد.
معایب رژیم غذایی مدیترانه‌ای
رژیم غذایی مدیترانه‌ای یکی از رژیم‌های غذایی سالم و مؤثر برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی، دیابت و بسیاری از بیماری‌های مزمن دیگر است، اما به هر حال نکاتی وجود دارد که می‌توانند به عنوان معایب این رژیم غذایی مطرح شوند:
قابلیت عدم توجه به میزان مصرف کالری: مصرف زیاد مواد غذایی سالم مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات و روغن زیتون در رژیم غذایی مدیترانه‌ای می‌تواند باعث افزایش کالری شود و در نتیجه به افزایش وزن منجر شود.
محدودیت مصرف مواد غذایی خاص: مثلاً در رژیم غذایی مدیترانه‌ای، مصرف گوشت قرمز و غذاهای پرچرب محدود است که برخی افراد از این محدودیت‌ها ناراضی هستند.
هزینه بالای برخی مواد غذایی: مثلاً روغن زیتون، ماهی و سایر غذاهای سالم که در رژیم غذایی مدیترانه‌ای مصرف می‌شوند، معمولاً گران هستند و ممکن است برای برخی افراد قابلیت دسترسی نداشته باشند.
محدودیت‌های دیگر: مثلاً برخی از افراد با مصرف غلات یا سایر مواد غذایی مانند زیتون مشکل دارند و ممکن است نتوانند به این رژیم غذایی عمل کنند.
نیاز طولانی مدت عمل به رژیم غذایی: برای داشتن نتیجه مثبت از رژیم غذایی مدیترانه‌ای، باید به مدت طولانی این رژیم غذایی را رعایت کرد.
رژیم غذایی دارای فیبر بالا برای دیابت
رژیم غذایی دارای فیبر بالا برای دیابت، به دلیل مصرف مواد غذایی حاوی فیبر بالا می‌تواند به بهبود سلامتی بیماران دیابتی کمک کند و کنترل قند خون در بیماران دیابتی را بهبود بخشد. مصرف فیبر بالا به دلیل اینکه کاهش جذب قند در دستگاه گوارش و همچنین کاهش جذب چربی‌ها و کلسترول در بدن افراد بیمار دیابتی را بهبود می‌بخشد.
برخی از مواد غذایی حاوی فیبر بالا شامل سبزیجات خوراکی، میوه‌های تازه، دانه‌های کامل، نخود و لوبیا و همچنین برنج قهوه‌ای و برنج سیاه می‌شوند. همچنین می‌توان از مواد غذایی پرفیبری همچون آرد جو، نان کامل و سبوس برای کاهش جذب قند در بدن استفاده کرد.
با این حال، برای رعایت رژیم غذایی دارای فیبر بالا برای بیماران دیابتی، باید به موارد زیر توجه کنید:
میزان مصرف فیبر باید به تدریج افزایش پیدا کند تا بدن به آن عادت کند.
برخی مواد غذایی پرفیبر ممکن است برای بیماران دیابتی با مشکلات گوارشی منع مصرف شوند.
بیمارانی که از دیابت نوع 1 رنج می‌برند، باید میزان مصرف کربوهیدرات در رژیم غذایی خود را کنترل کنند، بنابراین مصرف فیبر بالا باید با دقت صورت بگیرد.
مزایای رژیم غذایی با فیبر بالا
رژیم غذایی با فیبر بالا دارای مزایای بسیاری برای سلامتی بدن است، به ویژه برای بیماران دیابتی. برخی از مزایای مصرف مواد غذایی با فیبر بالا عبارتند از:
بهبود کنترل قند خون: فیبر باعث کاهش سرعت جذب قند و چربی در دستگاه گوارش می‌شود. به همین دلیل، مصرف غذاهایی با فیبر بالا، میزان قند خون را کنترل کرده و از افزایش آن جلوگیری می‌کند.
کاهش خطر بروز بیماری‌های قلبی: مصرف فیبر بالا می‌تواند به کاهش کلسترول و چربی در بدن کمک کند و در نتیجه، خطر بروز بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
افزایش حجم مدفوع: فیبر باعث افزایش حجم مدفوع و کاهش زمان ماندگاری آن در روده می‌شود که به پیشگیری از یبوست کمک می‌کند.
بهبود عملکرد روده: مصرف فیبر بالا بهبود عملکرد روده را تحریک می‌کند که باعث افزایش حرکت روده و جلوگیری از بروز بیماری‌های مرتبط با روده مانند تورم شکم و کمر درد می‌شود.
پیشگیری از بروز بیماری‌های مزمن: مصرف غذاهایی با فیبر بالا می‌تواند به پیشگیری از بروز بیماری‌های مزمن مانند سرطان و دیابت کمک کند.
احساس سیری: فیبر باعث ایجاد حس سیری و پر شدن شکم می‌شود که می‌تواند به کاهش مصرف غذاهای پر کالری و افزایش کنترل وزن کمک کند.
معایب رژیم غذایی با فیبر بالا
رژیم غذایی با فیبر بالا در کنار مزایای فراوانی که دارد، برخی معایب هم دارد که بهتر است در نظر گرفته شود. برخی از این معایب عبارتند از:
افزایش گازهای معده‌ای: یکی از معایب مصرف غذاهای با فیبر بالا، افزایش تولید گازهای معده‌ای است که می‌تواند باعث تورم شکم و درد معده شود.
افزایش خطر ابتلا به کمبود مواد مغذی: مصرف غذاهای با فیبر بالا می‌تواند منجر به کاهش مصرف غذاهای حاوی مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامین و مواد معدنی شود.
احتمال تداخل با داروها: مصرف برخی مواد غذایی با فیبر بالا مانند گیاهان دارویی و مکمل‌های غذایی ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد و باعث کاهش جذب داروها در بدن شود.
افزایش خطر بروز مشکلات روده‌ای: برخی افراد ممکن است به دلیل وجود حساسیت روده‌ای یا مشکلات دیگر روده، نتوانند مقدار بالایی از فیبر را در رژیم غذایی خود قرار دهند که باعث بروز مشکلات روده‌ای مانند اسهال، تورم شکم و درد روده شود.
نیاز به مقدار زیاد آب: مصرف فیبر بالا می‌تواند به دلیل افزایش حجم مدفوع، نیاز به مصرف مقدار زیادی آب را ایجاب کند که در صورت عدم مصرف کافی آب، مشکلاتی مانند تشنج، سردرد و خشکی دهان می‌تواند بروز کند.
رژیم غذایی بدون گلوتن برای بیمار دیابتی
رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است برای برخی افراد با دیابت مفید باشد، اما باید به دلیل نوع بیماری و نیازهای بدنی خودشان با توجه به نظر پزشک و متخصص تغذیه، به طور خاص برای خود تنظیم شود. در هر صورت، برخی از مزایا و معایب رژیم غذایی بدون گلوتن برای بیماران دیابت، عبارتند از:
مزایا:
کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی: مصرف غذاهای حاوی گلوتن می‌تواند به افزایش سطح قند خون، کاهش انسولین و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی منجر شود؛ بنابراین، رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به این بیماری‌ها مؤثر باشد.
بهبود علائم روده‌ای: رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند برای بیماران دیابتی که دچار علائم روده‌ای مانند اسهال و یا یبوست هستند، مفید باشد.
کاهش وزن: رژیم غذایی بدون گلوتن به دلیل محدودیت در مصرف غذاهایی مانند نان، پیتزا، شیرینی و ...، می‌تواند به کاهش وزن کمک کند که در بیماران دیابتی که دچار چاقی هستند، خصوصاً مفید است.
معایب رژیم غذایی بدون گلوتن
رژیم غذایی بدون گلوتن برای برخی افرادی که دچار حساسیت به گلوتن هستند، بسیار مفید است. با این حال، برخی از معایب احتمالی رژیم غذایی بدون گلوتن، عبارتند از:
کمبود مواد مغذی: برخی از غذاهایی که گلوتن دارند، مانند نان‌های کامل، حبوبات و سبوس گندم، منبعی عالی از فیبر، ویتامین‌های گروه ب و آهن هستند. در صورت حذف گلوتن از رژیم غذایی، ممکن است نیاز بدن به این مواد مغذی را نتوان به خوبی تأمین کرد.
افزایش هزینه‌های غذایی: برخی از محصولات بدون گلوتن مانند نان و کیک، هزینه‌های بیشتری نسبت به محصولات معمولی دارند که حاوی گلوتن هستند. همچنین، برای پیدا کردن غذاهای بدون گلوتن در برخی از فروشگاه‌ها و رستوران‌ها باید هزینه‌های بیشتری پرداخت کرد.
کمبود تنوع: محدودیت در مصرف غذاهایی که حاوی گلوتن هستند، می‌تواند تنوع رژیم غذایی را کاهش دهد و برای برخی افراد، باعث عدم رضایت از رژیم غذایی شود.
مشکلات گوارشی: برخی از افراد ممکن است به دلیل مصرف زیاد غذاهایی که حاوی نشاسته‌های بدون گلوتن مانند آرد برنج، ذرت و سیب زمینی هستند، مشکلات گوارشی مانند اسهال، گاز و تپش در شکم داشته باشند.
رژیم غذایی کم کالری برای بیماران دیابتی
رژیم غذایی کم کالری برای بیماران دیابتی، شامل محدود کردن مصرف کالری و مصرف مقدار کمی از کربوهیدرات، چربی و پروتئین‌ها است. در این رژیم غذایی، کالری مصرفی باید کمتر از کالری مورد نیاز بدن باشد تا برای بیمار دیابتی کاهش وزن و کنترل قند خون بهتری ایجاد شود.
به طور کلی، در این رژیم غذایی، از میوه‌ها و سبزیجات کم کالری و با فیبر بالا، ماهی، گوشت سفید، سبوس‌دارها، لبنیات با کمترین چربی و مقدار کمی از نان‌ها و غلات استفاده می‌شود؛ همچنین، باید مصرف نوشیدنی‌های شیرین را کاهش داد و به جای آنها از نوشیدنی‌های بدون قند و آب استفاده کرد.
مهمترین نکته در رژیم غذایی کم کالری برای بیماران دیابتی این است که با همکاری پزشک یا متخصص تغذیه، مقدار کالری مصرفی و میزان نیاز به مواد مغذی مورد نیاز بیمار بر اساس وزن و فعالیت‌های روزانه تنظیم شود.
مزایای رژیم غذایی کم کالری
رژیم غذایی کم کالری برای بیماران دیابتی چندین مزیت دارد که عبارتند از:
کاهش وزن: رژیم کم کالری می‌تواند به کاهش وزن کمک کند، چرا که در این رژیم غذایی مصرف کالری کاهش می‌یابد و بدن به دلیل کمبود کالری از چربی ذخیره شده در بدن استفاده می‌کند.
کنترل قند خون: مصرف کم کالری در بیماران دیابتی می‌تواند کمک کند تا سطح قند خون در دسته‌بندی مطلوبی باشد، زیرا کاهش وزن، نیاز به دارو و انسولین را کاهش می‌دهد.
کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی: رژیم کم کالری می‌تواند به کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی کمک کند، زیرا این رژیم غذایی باعث کاهش چربی خون و کلسترول بد می‌شود.
تقویت سیستم ایمنی: رژیم کم کالری باعث افزایش مصرف سبزیجات و میوه‌ها با فیبر بالا می‌شود که به تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌های مزمن کمک می‌کند.
بهبود سطح انرژی: مصرف کم کالری می‌تواند باعث افزایش سطح انرژی و کاهش خستگی شود.
افزایش عمر: رژیم کم کالری می‌تواند باعث افزایش عمر و بهبود کیفیت زندگی شود.
بهبود کنترل اضطراب و افسردگی: مصرف کم کالری می‌تواند به کنترل اضطراب و افسردگی کمک کند.
معایب رژیم غذایی کم کالری
رژیم غذایی کم کالری در برخی موارد می‌تواند با مشکلاتی همراه باشد. برخی از معایب رژیم غذایی کم کالری عبارتند از:
کاهش میزان انرژی: رژیم غذایی کم کالری ممکن است باعث کاهش میزان انرژی شما شود که ممکن است منجر به کاهش توانایی بدن در انجام فعالیت‌های روزانه شود.
افت قند خون: برای بیماران دیابتی، کاهش میزان کالری ممکن است باعث افت قند خون شود و این ممکن است منجر به عوارضی مانند سرگیجه، خستگی، تعریق و... شود.
محدودیت مواد مغذی: برای کاهش کالری، برخی از مواد مغذی اصلی مانند پروتئین، چربی و کربوهیدرات‌های سالم نیز کاهش می‌یابند. این می‌تواند باعث کاهش سطح انرژی و تغذیه بدن شود.
خطر نقصان مواد مغذی: برای حفظ سلامتی بدن، باید مواد مغذی مختلف را دریافت کنید. رژیم غذایی کم کالری ممکن است باعث کاهش میزان مواد مغذی مورد نیاز شما شود که ممکن است باعث بروز نقصان مواد مغذی در بدن شود.
سختی در رعایت رژیم: رعایت رژیم غذایی کم کالری برای بسیاری از افراد سخت است و ممکن است باعث ایجاد فشار روانی و استرس شود. همچنین، اگر از رژیم غذایی کم کالری پیروی نکنید، ممکن است باعث افزایش وزن شما شود.
رژیم غذایی دیابتی نوع 2
رژیم غذایی برای بیماران دیابتی نوع 2 به معنای کنترل قند خون در حالت عادی است. برای بیماران دیابتی نوع 2، رژیم غذایی باعث کاهش میزان قند خون، کنترل وزن بدن و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر مانند بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود.
رژیم غذایی دیابتی نوع 2 شامل مصرف غذاهای با کمترین شیرینی و چربی است. برای کاهش شیرینی در رژیم غذایی، می‌توان از شیرین‌کننده‌های مصنوعی یا طبیعی مانند استویا، خرما و عسل کم میزان استفاده کرد. همچنین، باید از مصرف غذاهای پرشیرینی، پرچربی، پرنمک و پرکالری اجتناب شود. رژیم غذایی دیابتی نوع 2 باید شامل مقدار مناسبی از مواد مغذی از جمله پروتئین، کربوهیدرات و چربی باشد. به طور کلی، بیماران دیابتی نوع 2 باید مصرف کربوهیدرات را کاهش داده و به جای آن، مقدار مناسبی از پروتئین و چربی مصرف کنند.
با توجه به رژیم غذایی دیابتی نوع 2، باید از مصرف غذاهایی که حاوی کربوهیدرات غیرضروری مانند شکلات، آجیل، بیسکوییت، شیرینی، غلات و نان سفید است، خودداری کرد. به جای آن باید از مواد غذایی مانند سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، گوشت نیمه چرب، ماهی و ماکارونی استفاده کرد. همچنین، باید از مصرف نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های شیرین نیز اجتناب کرد.

*