ماجرای دوستی تازه شاهزاده سعودی و تزار روس

انتخاب: کلیفورد کراس در نیویورک تایمز نوشت: در حالی که روسیه نیرو‌های خود را در مرز با اوکراین مستقر و در آغاز سال به این کشور حمله کرد، شرکت هلدینگ پادشاهی عربستان سعودی بی سر و صدا بیش از ۶۰۰ میلیون دلار در سه شرکت انرژی روسیه سرمایه گذاری کرد. سپس، در طول تابستان، در حالی که ایالات متحده، کانادا و چندین کشور اروپایی واردات نفت از روسیه را کاهش دادند، عربستان سعودی مقدار نفت کوره‌ای را که از روسیه برای نیروگاه‌های خود خریداری می‌کرد دو برابر کرد و نفت خام خود را برای صادرات آزاد کرد.

در ادامه این مطلب آمده است: در این ماه، روسیه و عربستان سعودی، سازمان کشور‌های صادرکننده نفت و تولیدکنندگان متحد آن را برای کاهش تولید برای قیمت‌های جهانی نفت که در حال کاهش بودند، تحت قشار قرار دادند، تصمیمی که سود نفتی هر دو کشور را افزایش داد. روی هم رفته، این حرکت‌ها نشان دهنده گرایش عربستان به سمت مسکو و دور شدن از ایالات متحده به عنوان متحد معمول خود است. موضع عربستان از اتحاد سیاسی آشکار بین محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه فاصله دارد، اما این دو رهبر ترتیباتی را ایجاد کرده اند که به نفع هر دو طرف است.

ماجرای دوستی تازه شاهزاده سعودی و تزار روس

بیل ریچاردسون، وزیر انرژی سابق آمریکا گفت: «بدیهی است که روابط عربستان و روسیه در حال تعمیق است. سعودی‌ها با همکاری نزدیک‌تر با روسیه، عملاً منزوی کردن آقای پوتین را برای ایالات متحده و اتحادیه اروپا دشوارتر می‌کنند. در حالی که اروپا آماده می‌شود تا میزان واردات نفت خود از روسیه را کاهش دهد، عربستان سعودی و کشور‌هایی مانند چین و هند به عنوان آخرین خریدار وارد عمل می‌شوند.

در طول جنگ سرد، عربستان سعودی و اتحاد جماهیر شوروی دشمنان سرسختی بودند. رهبران سعودی به تأمین مالی شورش علیه اشغال افغانستان توسط شوروی کمک کردند. اما، در سال‌های اخیر، از آنجایی که شکست هیدرولیکی میادین شیل منجر به رونق تولید نفت و گاز طبیعی ایالات متحده شده است که قدرت اوپک و دیگر تولیدکنندگان بزرگ نفت مانند روسیه را تضعیف می‌کند، دو کشور یکدیگر را به عنوان شرکای ارزشمندی می‌بینند. تشابه در اینکه عربستان سعودی یک پادشاهی استبدادی است و پوتین هم اکثر مخالفان سیاسی داخلی خود را سرکوب یا زندانی کرده است.

پس از سقوط قیمت نفت در اواخر سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵، مسکو و ریاض برای جلوگیری از تسلط شرکت‌های آمریکایی بر بازار جهانی انرژی با یکدیگر همکاری کردند. در سال ۲۰۱۶، روسیه و عربستان سعودی برای گسترش کارتل نفتی و ایجاد اوپک پلاس به توافق رسیدند. شراکت آن‌ها به استثنای یک افت کوتاه در اوایل سال ۲۰۲۰، زمانی که شروع همه گیری ویروس کرونا منجر به سقوط قیمت نفت شد و دو کشور در مورد آنچه که باید انجام دهند به توافق نرسیدند، ماندگار شده است.

بروس ریدل، تحلیلگر سابق خاورمیانه برای آژانس اطلاعات مرکزی و نویسنده کتاب «پادشاهان و روسای جمهور» گفت: «روس‌ها و سعودی‌ها علاقه مشابهی به افزایش قیمت نفت دارند و جنگ اوکراین این موضوع را تقویت کرده است. مقامات عربستانی روسیه را شریک مفیدی در مدیریت اوپک پلاس یافته اند.

این گروه از نزدیک با الکساندر نواک، وزیر انرژی سابق روسیه که اکنون معاون نخست وزیر است، همکاری می‌کند. تحلیلگران او را اینگونه توصیف می‌کنند که مایل است ساعت‌ها در کنار وزرای سایر کشور‌های تولیدکننده نفت بنشیند تا برنامه ها، نگرانی‌ها و نارضایتی‌های آن‌ها را بشنود.

اوپک پلاس با اعلام کاهش کوچک تولید در این ماه، استقلال خود را از بایدن نشان داد که در ماه ژوئیه از عربستان سعودی بازدید و با شاهزاده محمد دیدار کرد. این دیدار به طور گسترده به عنوان تلاش بایدن برای احیای روابط ایالات متحده و عربستان پس از انتقاد وی از پادشاهی در جریان انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا به دلیل قتل جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن پست، تفسیر شد.

رئیس جمهور ماه هاست که عربستان سعودی را به تولید بیشتر نفت تشویق کرده است، اما این کاهش تولید، سیاست افزایش تدریجی تولید را معکوس کرد.

عربستان سعودی اغلب با ایالات متحده متحد شده است، از جمله با حمایت بی سر و صدا از تلاش‌ها برای بهبود روابط بین اسرائیل و همسایگان عرب خود. اکنون، برخی از تحلیلگران می‌گویند، به نظر می‌رسد پادشاهی با همکاری نزدیک با روسیه بر منافع مالی خود تاکید بیشتری دارد، حتی در شرایطی که ایالات متحده و اروپا به دنبال منزوی کردن و مجازات پوتین به دلیل حمله به اوکراین هستند.

جیم کرین، کارشناس خاورمیانه در دانشگاه رایس، گفت: «بسیار قابل توجه است که روسیه توانسته عربستان سعودی را در کنار خود نگه دارد. هدف پوتین این است که بین ایالات متحده و متحدانش قرار گیرد و در مورد رابطه آمریکا با عربستان سعودی، پوتین در حال پیشرفت است.»

مدیران نفتی در خلیج فارس می‌گویند که عربستان سعودی و سایر کشور‌های حوزه خلیج فارس تنها کاری را انجام می‌دهند که برای آن‌ها بهترین است. سداد ابراهیم الحسینی، یکی از مدیران سابق آرامکو عربستان، گفت: «این تصمیم‌ها از منافع تجاری عربستان سعودی محافظت می‌کند و از منظر اقتصادی عربستان سعودی بسیار منطقی است».

برخی از مدیران انرژی خاورمیانه می‌گویند ایالات متحده و سایر کشور‌های غربی شرکای قابل اعتمادی برای صادرکنندگان نفت نبودند، زیرا در تلاش برای مقابله با تغییرات آب و هوایی به دنبال حذف سوخت‌های فسیلی بودند. بدر جعفر، رئیس کرسنت پترولیوم، یک شرکت نفتی در امارات متحده عربی، گفت: «سال‌ها سیاست انرژی اسکیزوفرنی در اروپا و ایالات متحده منجر به آسیب‌پذیری‌های امنیت انرژی شده و تولیدکنندگان بزرگ خود را با آن سازگار کرده‌اند. اما صفحه شطرنج انرژی احتمالاً در ماه‌ها و سال‌های آینده تغییر خواهد کرد.»

بسیاری از اقدامات عربستان سعودی در رابطه با روسیه را می‌توان به عنوان تصمیمات فرصت طلبانه برای کسب درآمد آسان تفسیر کرد. هنگامی که قیمت سهام گازپروم، روس نفت و لوک اویل - سه شرکت بزرگ انرژی روسیه - در اوایل سال جاری به دلیل تحریم‌های غرب سقوط کرد، کینگدام هولدینگ که توسط شاهزاده سعودی به نام الولید بن طلال اداره می‌شود، تقریباً ۶۰۰ میلیون دلار در آن سرمایه‌گذاری کرد. صندوق دارایی دولتی عربستان سعودی که توسط شاهزاده محمد اداره می‌شود، سهام اقلیت قابل توجهی در کینگدم هولدینگ دارد.

این سرمایه‌گذاری تقریباً نیمی از سرمایه‌گذاری‌های جدید شرکت را در نیمه اول سال تشکیل می‌دهد، زمانی که بسیاری از شرکت‌های غربی اعلام کردند که روسیه را ترک خواهند کرد. این یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری‌های سعودی از زمانی بود که صندوق سرمایه‌گذاری دولتی در سال ۲۰۱۵ یک صندوق ۱۰ میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در روسیه اعلام کرد، اگرچه مشخص نیست که آیا عربستان سعودی واقعاً همه این پول را سرمایه‌گذاری کرده است یا خیر.

گرگوری گاوز، کارشناس سیاست خاورمیانه در دانشگاه تگزاس، گفت: این سرمایه گذاری بزرگ عربستان در بخش انرژی روسیه تلاشی برای همسویی بیشتر منافع عربستان و روسیه در حفظ قیمت‌ها است.

در ماه آوریل، عربستان سعودی و نزدیکترین متحدش، امارات متحده عربی، واردات نفت کوره پالایش شده روسیه را با تخفیف شدید برای استفاده در نیروگاه‌های خود آغاز کردند. عربستان سعودی با واردات این سوخت‌ها می‌تواند نفت خام خود را با قیمت‌های بالا به سایر کشور‌ها بفروشد.

به گفته شرکت کپلر، یک شرکت تحقیقاتی و داده‌های کالا، عرضه مستقیم از روسیه به عربستان سعودی در ماه جولای به ۷۶۰۰۰ بشکه در روز رسید که دومین سقف عرضه پس از سپتامبر ۲۰۱۸ است. ویکتور کاتونا، تحلیلگر کپلر می‌گوید احتمالاً بیشتر نفت کوره روسیه به طور غیرمستقیم از طریق استونی، مصر و لتونی وارد عربستان سعودی شده است.

بیشتر این نفت کوره زمانی به ایالات متحده می‌رفت و پالایشگاه‌های گلف کوست آن را به بنزین، گازوئیل و سوخت‌های دیگر تبدیل می‌کردند. اما ایالات متحده واردات نفت روسیه را در ماه مارس ممنوع کرد و صادرکنندگان روسی را مجبور کرد تا خریداران دیگر را پیدا کنند و سوخت را با قیمت‌های نسبتا پایین عرضه کنند. آریل اهرم، متخصص خاورمیانه در ویرجینیا تک، می‌گوید: «این آتش زدن به مال است».

کشور‌های دیگری مانند چین و هند نیز نفت روسیه را خریداری کردند که اغلب با تخفیف ۳۰ درصد یا بیشتر بود. خرید نفت کوره روسیه از عربستان با پایان تابستان در حال کاهش است، اما ممکن است سال آینده دوباره افزایش یابد.

روابط عربستان و روسیه از لحاظ تاریخی چند وجهی بوده و به ندرت به طور کامل همسو شده است. این دو کشور از جناحی در لیبی حمایت کرده اند که به دنبال کنترل این کشور آسیب دیده از خشونت است. اما روسیه مدت‌هاست روابط نزدیکی با ایران، بزرگترین رقیب عربستان سعودی، از جمله در مورد جنگ داخلی در سوریه حفظ کرده است.

شاهزاده محمد به طور علنی در مورد جنگ روسیه در اوکراین صحبتی نکرده است. اما در ماه مارس در سازمان ملل متحد، عربستان سعودی به اکثریت قریب به اتفاق کشور‌ها در رأی گیری به قطعنامه‌ای پیوست که تهاجم را محکوم کرد. این پادشاهی همچنین فروش نفت به اروپا را افزایش داده و جایگزین بخشی از نفتی شد که کشور‌های آنجا زمانی از روسیه خریداری می‌کردند.

هلیما کرافت، رئیس استراتژی کالا‌های جهانی می‌گوید: «از دیدگاه عربستان سعودی، آن‌ها مطمئناً نمی‌خواهند خود را در میانه مناقشه غرب و روسیه قرار دهند». اما دیگر کارشناسان معتقدند که این بی میلی نباید با بی طرفی اشتباه گرفته شود.

رابرت جردن که در دولت جورج بوش سفیر آمریکا در عربستان سعودی بود، می‌گوید: «بن سلمان می‌خواهد در لیگ‌های رده بالا بازی کند و هر چیزی که این فرصت را به او بدهد، از آن استقبال خواهد کرد. اگر راهی برای کمک به پوتین وجود داشته باشد، خوب است، و اتفاقاً بد نیست بتواند نشان دهد که مستقل از نفوذ آمریکاست.»