روزنه امید برای توافق از بین رفت

همشهری آنلاین: رصد تحرکات و موضع‌گیری‌های اخیر امریکایی‌ها درباره برجام و درخواست‌های ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا حاکی از این است که برخلاف آنچه اروپایی‌ها مدعی هستند که امریکا تا رسیدن به توافق یک گام فاصله دارد، این کشور چنان از میز مذکرات دور افتاده که هرگونه روزنه امید را برای رسیدن به توافق در وین از بین برده است.

روزنه امید برای توافق از بین رفت

به نقل از روزنامه جوان، رصد تحرکات و موضع‌گیری‌های اخیر امریکایی‌ها درباره برجام و درخواست‌های ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا حاکی از این است که برخلاف آنچه اروپایی‌ها مدعی هستند که امریکا تا رسیدن به توافق یک گام فاصله دارد، این کشور چنان از میز مذکرات دور افتاده که هرگونه روزنه امید را برای رسیدن به توافق در وین از بین برده است. یک مقام امریکایی گفته واشنگتن در حال بررسی درخواست‌های تهران است، اما با این حال ادعا کرد که برنامه موشکی ایران تهدید جدی برای غرب و متحدانش است و تا زمانی که روی همه چیز توافق نشود، توافقی در کار نیست. صهیونیست‌ها هم که مدام در حال رفت و آمد به پایتخت‌های غربی هستند، توانسته‌اند مقامات واشنگتن را به جلوگیری از هرگونه توافقی مجاب کنند و به نظر می‌رسد دولت دموکرات بایدن، اروپا را به خوش‌خدمتی لابی صهیونیستی فروخته تا شاید با پیروزی در انتخابات ۲۰۲۴، چند صباحی بیشتر در قدرت بماند.

مقامات امریکایی در یک سال گذشته بارها با متهم کردن ایران به کارشکنی در میز مذاکرات، ادعا کرده بودند که زمان برای احیای برجام درحال سپری شدن است و آن‌ها برای مدت زمان طولانی منتظر پاسخ تهران نخواهند ماند، اما اکنون که ایران تصمیم نهایی خود را برای رسیدن به توافق احتمالی اعلام کرده است ساز دیگری را کوک کرده‌اند.

مقامات اتحادیه اروپا در هفته‌های اخیر مدعی بودند که ایران و واشنگتن بیش از هر زمان دیگری به توافق نزدیک شده‌اند و کمتر از یک هفته دیگر توافق امضا خواهد شد، اما روند تحولات آنگونه که غربی‌ها ادعا می‌کنند به پیش نمی‌رود و واشنگتن مسیر متفاوتی نسبت به دیگر اعضای برجام در پیش گرفته که بیشتر شبیه بیراهه است تا مسیر مذاکرات.

پس از ارائه درخواست نهایی ایران به تصمیمات اخیر امریکا، واشنگتن در روزهای اخیر گفته که درخواست تهران سازنده نبوده، اما باز هم در حال بررسی آن است و همزمان صداهایی از کاخ سفید به گوش می‌رسد که می‌تواند در مسیر مذاکرات خلل ایجاد کند.

ساموئل وربرگ، سخنگوی منطقه‌ای وزارت امور خارجه امریکا روز یک شنبه در گفتگو با شبکه «الشرق» تصریح کرد که کشورش در حال رایزنی با متحدان خود در خصوص پاسخ ایران به نقطه نظرات امریکا در مورد پیش نویس توافق هسته‌ای است و امریکا پاسخ خود را پس از پایان رایزنی‌ها به اتحادیه اروپا که نقش میانجی را ایفا می‌کند، ارسال خواهد کرد.

وی افزود: باید نقطه‌نظرات ایران را بررسی کنیم و در زمان مناسب از طریق میانجی اروپایی به آن پاسخ خواهیم داد.

این مقام امریکایی گفت که امریکا معتقد است که «تا زمانی که بر سر همه جزئیات توافق نکنیم، توافقی وجود ندارد.»‌

وربرگ در ادامه سخنان خود گفت که کشورش معتقد است که «تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نباید به شروط بازگشت به توافق هسته‌ای مرتبط شود، زیرا ایران با توجه به تعهداتش در معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای بایستی با آژانس همکاری کند.»

این مقام امریکایی در بخش دیگری از این مصاحبه گفت که امریکا سازوکارها و ابزارهای لازم را برای برخورد با آنچه به زعم وی «چالش‌های امنیتی از جانب ایران به‌ویژه در حوزه برنامه موشکی» است، دارد.

برپایه این گزارش، وربرگ مدعی «خطرناک بودن» برنامه دفاعی و بازدارنده موشکی ایران شد و آن را «خطری برای امنیت امریکا و متحدانش در خاورمیانه - حتی در صورت بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی-» خواند.

درحالی که مقامات ایرانی بارها هشدار داده‌اند که برنامه موشکی جزو خطوط قرمز این کشور بوده و هیچ مذاکره‌ای بر سر آن انجام نخواهد شد، واشنگتن از سال‌ها پیش در سودای این است تا برنامه موشکی را به عنوان خواسته فرابرجامی در توافق احتمالی بگنجاند.

زمزمه مجدد برنامه موشکی ایران در روزهای اخیر و ادعای سازنده نبودن پاسخ‌های ایران به نوعی بهانه‌تراشی برای فرار از زیر بار تعهداتی است که در توافق احتمالی برای امریکا در نظر گرفته شده است.

کاخ سفید در حالی این موضوع را دوباره بر سر زبان‌ها انداخته که بارها ادعا کرده که این تهران است که در میز مذاکرات خواسته‌های فرابرجامی را مطرح می‌کند، درحالی که در پاسخ اخیر به پیشنهاد اتحادیه اروپا، ایران از برخی خواسته‌هایش عقب‌نشینی کرده و به حداقل‌ها راضی شده است.

واشنگتن قصد دارد برنامه موشکی را که آن را تهدیدی برای رژیم صهیونیستی و شیخ‌نشین‌های خلیج فارس عنوان می‌کند، مجدداً علم کند تا بتواند از تهران امتیاز بگیرد و از آنجا که می‌داند ایران نیز حاضر نیست در این زمینه کوتاه بیاید درصدد است هرگونه شکست احتمالی در میز مذاکرات را به گردن تهران بیندازد و آن را مقصر اصلی جلوه دهد.

با این تفاسیر، امریکا از آن چیزی که در ظاهر اتحادیه اروپا و روس‌ها می‌گویند که توافق در دسترس است خیلی فاصله دارد؛ بنابراین می‌توان گفت که توافق احیای برجام شاید تا وقتی دیگر به تعویق افتاده است، زیرا دو ماه دیگر انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره برگزار خواهد شد و احتمالاً ترکیب آن نیز تغییر خواهد یافت و دولت جو بایدن هم نمی‌خواهد در این بازه زمانی توافقی را با تهران امضا کند که مجبور شود به جمهوریخواهان جواب پس دهد.

علاوه بر جمهوریخواهان، هم‌حزبی‌های بایدن هم در کنگره مخالف توافق با تهران هستند و از آنجا که هرگونه توافقی باید در کنگره مورد بررسی قرار گیرد، لذا کاخ سفید نمی‌خواهد وارد دالان تاریکی شود که پایان آن مشخص نیست.

باتوجه به اینکه حمایت لابی صهیونیستی در انتخابات امریکا تأثیرگذار است، لذا ممکن است در صورت توافق تا انتخابات کنگره، صهیونیست‌ها به سمت جمهوریخواهان متمایل شوند تا نمایندگان حزب رقیب را روانه کنگره کنند، اقدامی که می‌تواند چالش‌های جدیدی را برای دولت بایدن ایجاد کند.