زنگ خطر خشکی ذخایر آب اروپا

دانشمندان «کالج دانشگاهی لندن» دریافتند که بخش‌های بزرگی از جنوب اروپا در حال خشک شدن هستند و پیامدهای گسترده‌ای را به همراه دارند.

به گزارش ایسنا، تحلیل جدید دانشمندان «کالج دانشگاهی لندن»(UCL) با استفاده از دو دهه داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که بخش‌های وسیعی از ذخایر آب اروپا در حال خشک شدن هستند و ذخایر آب شیرین در سراسر اروپای جنوبی و مرکزی، از اسپانیا و ایتالیا گرفته تا لهستان و بخش‌هایی از بریتانیا رو به کاهش گذاشته‌اند.

به نقل از گاردین، دانشمندان کالج دانشگاهی لندن با همکاری شرکت «واترشد اینوستیگیشنز» (Watershed Investigations) و گاردین، داده‌های ماهواره‌ای مربوط به سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ را که تغییرات میدان گرانشی زمین را ردیابی می‌کنند، تجزیه و تحلیل کردند.

از آنجا که آب سنگین است، تغییرات رخ‌داده در آب‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، رطوبت خاک و یخچال‌های طبیعی نشان داده می‌شود و به ماهواره‌ها امکان می‌دهد تا به طور مؤثر میزان آب ذخیره شده را اندازه‌گیری کنند.

یافته‌ها نشان‌دهنده‌ یک عدم تعادل شدید هستند. شمال و شمال غربی اروپا به‌ ویژه اسکاندیناوی، بخش‌هایی از بریتانیا و پرتغال مرطوب‌تر شده‌اند. این در حالی است که بخش‌های وسیعی از جنوب و جنوب شرقی از جمله بخش‌هایی از بریتانیا، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، سوئیس، آلمان، رومانی و اوکراین خشک‌تر شده‌اند.

«محمد شمس‌الدوحه»، استاد بحران آب و کاهش ریسک در کالج دانشگاهی لندن گفت: دانشمندان می‌گویند که تجزیه و تحلیل آب و هوا را می‌توان در داده‌ها مشاهده کرد. وقتی کل داده‌های ذخیره آب زمینی را با مجموعه داده‌های اقلیمی مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که روندها به طور کلی با هم مرتبط هستند.

شمس‌الدوحه ادامه داد: این باید زنگ خطری برای سیاستمدارانی باشد که هنوز درباره کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تردید دارند. ما دیگر درباره محدود کردن گرمایش به ۱.۵ درجه سلسیوس صحبت نمی‌کنیم، بلکه احتمالاً به سمت دو درجه سلسیوس بالاتر از سطوح پیشاصنعتی در حرکت هستیم و اکنون عواقب آن را می‌بینیم.

«آریفین»(Arifin) پژوهشگر مقطع دکتری، ذخایر آب‌های زیرزمینی را از کل داده‌های آب‌های زمینی جدا کرد و دریافت که روندها در این بدنه‌های آبی مقاوم‌تر، تصویر کلی را منعکس می‌کنند و تأیید می‌کنند که بخش عمده‌ای از ذخایر پنهان آب شیرین اروپا در حال تخلیه است.

روندها در بریتانیا متفاوت هستند. شمس‌الدوحه گفت: به‌طورکلی، غرب در حال مرطوب‌تر شدن است؛ در حالی که شرق در حال خشک‌تر شدن است و این سیگنال قوی‌تر می‌شود. اگرچه ممکن است کل بارندگی ثابت بماند یا حتی کمی افزایش یابد، اما الگو در حال تغییر است. ما شاهد بارش‌های شدیدتر و دوره‌های خشک طولانی‌تر به ویژه در تابستان هستیم.

شمس‌الدوحه گفت که آب‌های زیرزمینی نسبت به آب‌های سطحی در برابر تغییرات اقلیمی مقاوم‌تر به نظر می‌رسند، اما بارندگی‌های شدید تابستانی اغلب به معنای از دست رفتن بیشتر آب در اثر روان‌آب و سیل ناگهانی است؛ در حالی که فصل تغذیه آب‌های زیرزمینی در زمستان ممکن است کوتاه‌تر شود.

وی افزود: در جنوب شرقی انگلستان که آب‌های زیرزمینی حدود ۷۰ درصد از آب عمومی را تأمین می‌کنند، این الگوهای بارندگی متغیر می‌توانند چالش‌های جدی را ایجاد کنند.

براساس داده‌های آژانس محیط زیست اروپا، کل میزان برداشت آب از منابع سطحی و زیرزمینی در سراسر اتحادیه اروپا بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ کاهش یافته، اما برداشت از منابع زیرزمینی ۶ درصد افزایش یافته که به دلیل تامین آب عمومی (۱۸ درصد) و کشاورزی (۱۷ درصد) بوده است.

این یک منبع حیاتی است. در سراسر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، آب‌های زیرزمینی ۶۲ درصد از کل آب عمومی و ۳۳ درصد از تقاضای آب کشاورزی را در سال ۲۰۲۲ تشکیل داده‌اند.

سخنگوی کمیسیون اروپا گفت که راهبرد تاب‌آوری آبی این کمیسیون با هدف کمک به کشورهای عضو برای تطبیق مدیریت منابع آب خود با تغییرات اقلیمی و مقابله با فشارهای انسانی تدوین شده است.

این راهبرد با هدف ایجاد اقتصاد هوشمند آب تدوین شده و با توصیه کمیسیون درباره بهره‌وری آب همراه شده که خواستار بهبود بهره‌وری حداقل ۱۰ درصدی تا سال ۲۰۳۰ است. با توجه به این که سطح نشت آب در سراسر اتحادیه اروپا از هشت تا ۵۷ درصد متغیر است، کمیسیون می‌گوید کاهش تلفات لوله‌ها و نوسازی زیرساخت‌ها بسیار مهم خواهد بود.

«هانا کلوک»(Hannah Cloke)، استاد هیدرولوژی «دانشگاه ریدینگ»(University of Reading) گفت: دیدن این روند بلندمدت، نگران‌کننده است، زیرا اخیراً شاهد خشکسالی‌های بسیار بزرگی بوده‌ایم و دائماً می‌شنویم که زمستان امسال ممکن است بارندگی کمتری نسبت به حد معمول داشته باشیم و در حال حاضر در خشکسالی هستیم. اگر بهار و تابستان آینده بارندگی مورد نیازمان را نداشته باشیم، عواقب شدیدی برای ما در انگلستان به همراه خواهد داشت. ما با محدودیت‌های شدید آب روبه‌رو خواهیم شد و این مشکل، زندگی همه را بسیار دشوار خواهد کرد.

آژانس محیط زیست پیش از این به انگلستان هشدار داده بود که اگر در پاییز و زمستان باران قابل توجهی نبارد، باید خود را برای خشکسالی که تا سال ۲۰۲۶ ادامه خواهد داشت، آماده کند.

«اما هاردی»(Emma Hardy)، وزیر آب گفت: فشار فزاینده‌ای بر منابع آبی ما وجود دارد. به همین دلیل است که دولت اقدامات قاطعی را از جمله توسعه ۹ مخزن جدید برای کمک به تضمین تاب‌آوری بلندمدت انجام می‌دهد.

از سوی دیگر، کلوک گفت: صرفاً وعده مخازن بسیار بزرگی که تا چند دهه دیگر به بهره‌برداری نخواهند رسید، مشکل را فوراً حل نمی‌کند. ما باید در وهله اول بر استفاده مجدد از آب تمرکز کنیم، از آب کمتری استفاده کنیم، آب آشامیدنی را از آب‌های بازیافتی که می‌توانیم استفاده کنیم جدا کنیم، از راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت استفاده کنیم و به نحوه ساخت و سازها فکر کنیم. ما این کارها را به اندازه کافی سریع انجام نمی‌دهیم تا با این روندهای بلندمدت همگام باشیم.

به گفته شمس‌الدوحه، روند خشکسالی اروپا تأثیرات گسترده‌ای خواهد داشت و به امنیت غذایی، کشاورزی و اکوسیستم‌های وابسته به آب، به ویژه زیستگاه‌های تغذیه‌شده با آب‌های زیرزمینی آسیب خواهد رساند. شمس‌الدوحه گفت: کاهش ذخایر اسپانیا می‌تواند مستقیماً بر بریتانیا تأثیر بگذارد که برای میوه و محصولات کشاورزی به شدت به اسپانیا و سایر کشورهای اروپایی وابسته است.

وی افزود: انواع تأثیرات اقلیمی که مدت‌هاست در سراسر جنوب جهان از جنوب آسیا گرفته تا آفریقا و خاورمیانه دیده می‌شود، اکنون بسیار به ما نزدیک‌تر شده است و تغییرات اقلیمی به وضوح خود اروپا را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

شمس‌الدوحه با بیان این که «ما باید بپذیریم که تغییرات اقلیمی واقعی است، در حال وقوع است و ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد»، خواستار مدیریت بهتر آب و استقبال از ایده‌های جدید و حتی غیرمتعارف، از جمله جمع‌آوری گسترده آب باران در کشورهایی مانند بریتانیا شد.

در سطح جهانی، نقاط داغ خشکسالی در خاورمیانه، آسیا، آمریکای جنوبی، امتداد ساحل غربی آمریکا و در سراسر کانادا در حال ظهور هستند و گرینلند، ایسلند و سوالبارد نیز روند خشکسالی چشمگیری را نشان می‌دهند.

*